Efavirenz

Stofnaam
Efavirenz
Merknaam
Stocrin
ATC code
J05AG03
Doseringen
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Antiviraal middel, behorend tot de zogenaamde non-nucleoside reverse-transcriptaseremmers (NNRTI's). Het werkingsspectrum van efavirenz is beperkt tot HIV type 1. Efavirenz is een niet-competitieve remmer van het HIV-reverse-transcriptase. Het bindt zich rechtstreeks aan het reverse-transcriptase-enzym en blokkeert zo de RNA- en DNA-afhankelijke DNA-polymeraseactiviteit van het virus door ontregeling van het katalytische gedeelte van het enzym.

Farmacokinetiek bij kinderen

De biologische beschikbaarheid van de drank is lager dan die van de capsules/tabletten.

Label dosisadvies Kinderformularium

On-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

TABLETTEN
Gebruik vanaf 3 jaar:
13-15 kg: 1dd 200 mg,
15-20 kg: 1dd 250 mg,
20-25 kg: 1dd 300 mg,
25-32,5 kg: 1dd 350 mg,
32,5-40 kg: 1dd 400 mg,
>40 kg: 1dd 600 mg.

DRANK 3-5 jaar
13-15 kg: 12 ml/dag in 1 dosis
15-20 kg: 13 ml/dag in 1 dosis
20-25 kg: 15 ml/dag in 1 dosis
25-33 kg: 17 ml/dag in 1 dosis

DRANK 5-18 jaar
13-15 kg: 9 ml/dag in 1 dosis
15-20 kg: 10 ml/dag in 1 dosis
20-25 kg: 12 ml/dag in 1 dosis
25-33 kg: 15 ml/dag in 1 dosis
33-40 kg: 17 ml/dag in 1 dosis
>40 kg : 24 ml/dag in 1 dosis
.

 

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Drank 30 mg/ml
Tablet filmomhuld 50 mg, 200 mg, 600 mg

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Doseringen

LET OP:
  • Toedieningsweg niet van toepassing
    • 0 jaar tot 18 jaar
      • De biologische beschikbaarheid van de drank is lager dan de biologische beschikbaarheid van de capsules/tabletten.

Behandeling HIV infectie
  • Oraal
    • Tablet
      • ≥ 3 jaar en 13 tot 15 kg
        • 200 mg/dag in 1 dosis
      • ≥ 3 jaar en 15 tot 20 kg
        • 250 mg/dag in 1 dosis
      • ≥ 3 jaar en 20 tot 25 kg
        • 300 mg/dag in 1 dosis
      • ≥ 3 jaar en 25 tot 33 kg
        • 350 mg/dag in 1 dosis
      • ≥ 3 jaar en 33 tot 40 kg
        • 400 mg/dag in 1 dosis
      • ≥ 3 jaar en ≥ 40 kg
        • 600 mg/dag in 1 dosis
    • Drank
      • 3 jaar tot 5 jaar en 13 tot 15 kg
        • 360 mg/dag in 1 dosis
      • 3 jaar tot 5 jaar en 15 tot 20 kg
        • 390 mg/dag in 1 dosis
      • 3 jaar tot 5 jaar en 20 tot 25 kg
        • 450 mg/dag in 1 dosis
      • 3 jaar tot 5 jaar en 25 tot 33 kg
        • 510 mg/dag in 1 dosis
      • 5 jaar tot 18 jaar en 13 tot 15 kg
        • 270 mg/dag in 1 dosis
      • 5 jaar tot 18 jaar en 15 tot 20 kg
        • 300 mg/dag in 1 dosis
      • 5 jaar tot 18 jaar en 20 tot 25 kg
        • 360 mg/dag in 1 dosis
      • 5 jaar tot 18 jaar en 25 tot 33 kg
        • 450 mg/dag in 1 dosis
      • 5 jaar tot 18 jaar en 33 tot 40 kg
        • 510 mg/dag in 1 dosis
      • 5 jaar tot 18 jaar en ≥ 40 kg
        • 720 mg/dag in 1 dosis
    • Capsule, hard
      • ≥ 3 maanden en 3,5 tot 5 kg
        [7]
        • 100 mg/dag in 1 dosis
        • Capsule mag worden geopend en de inhoud gemengd worden met een kleine hoeveelheid voedsel. Meteen innemen. 

      • ≥ 3 maanden en 5 tot 7,5 kg
        [7]
        • 150 mg/dag in 1 dosis
        • Capsule mag worden geopend en de inhoud gemengd worden met een kleine hoeveelheid voedsel. Meteen innemen. 

      • ≥ 3 maanden en 7,5 tot 15 kg
        [7]
        • 200 mg/dag in 1 dosis
        • Capsule mag worden geopend en de inhoud gemengd worden met een kleine hoeveelheid voedsel. Meteen innemen. 

      • ≥ 3 maanden en 15 tot 20 kg
        [7]
        • 250 mg/dag in 1 dosis
        • Capsule mag worden geopend en de inhoud gemengd worden met een kleine hoeveelheid voedsel. Meteen innemen. 

      • ≥ 3 maanden en 20 tot 25 kg
        [7]
        • 300 mg/dag in 1 dosis
        • Capsule mag worden geopend en de inhoud gemengd worden met een kleine hoeveelheid voedsel. Meteen innemen. 

      • ≥ 3 maanden en 25 tot 32,5 kg
        [7]
        • 350 mg/dag in 1 dosis
        • Capsule mag worden geopend en de inhoud gemengd worden met een kleine hoeveelheid voedsel. Meteen innemen. 

      • ≥ 3 maanden en 32,5 tot 40 kg
        [7]
        • 400 mg/dag in 1 dosis
        • Capsule mag worden geopend en de inhoud gemengd worden met een kleine hoeveelheid voedsel. Meteen innemen. 

      • ≥ 3 maanden en ≥ 40 kg
        [7]
        • 600 mg/dag in 1 dosis
        • Capsule mag worden geopend en de inhoud gemengd worden met een kleine hoeveelheid voedsel. Meteen innemen. 

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

GFR ≥10 ml/min/1.73m2: aanpassing van de dosering is niet nodig.

GFR <10 ml/min/1.73m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven.

Bijwerkingen bij kinderen

Rash: Bij kinderen is vaker en ernstiger uitslag waargenomen. Sufheid en concentratiestoornissen.

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Zeer vaak (> 10%): huiduitslag (bij ca. 18%), die binnen de eerste 2 weken optreedt en meestal bestaat uit lichte tot matige maculopapuleuze huiduitslag. In de meeste gevallen verdwijnt de huiduitslag binnen één maand onder voortzetting van de behandeling. Bij kinderen is vaker (bij ca. 46%) en ernstiger huiduitslag waargenomen. Stijging van amylase- en lipidenwaarden.

Vaak (1-10%): angst, depressie, abnormaal dromen, slaapstoornissen, aandachtsstoornis, hoofdpijn, duizeligheid, gestoorde cerebellaire coördinatie en evenwicht. Vermoeidheid. Buikpijn, diarree, misselijkheid, braken. Jeuk. Stijging van leverenzymwaarden (ASAT, ALAT, γ-GT), hypertriglyceridemie.

Soms (0,1-1%): overgevoeligheid, erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom (SJS). Affectlabiliteit, agressie, euforie, abnormaal denken, verwardheid, hallucinaties, paranoia, psychose, manie, katatonie, poging tot suïcide, amnesie, ataxie, agitatie, tremor, convulsies. Wazig zien. Vertigo, oorsuizen. Plotselinge roodheid van het gezicht. Acute hepatitis. Pancreatitis. Gynaecomastie. Hypercholesterolemie.

Zelden (0,01–0,1%): leverfalen (soms fataal verlopend). Fotoallergische dermatitis. Wanen, neurose, overlijden door suïcide.

Verder zijn gemeld: encefalopathie. QT-verlenging.

Antiretrovirale combinatietherapie (cART) kan gepaard gaan met gewichtstoename en metabole stoornissen (zoals insulineresistentie, hyperglykemie en het ontstaan van of verergering van bestaande diabetes mellitus). Verder kan cART aanleiding geven tot het immuunreconstitutie-inflammatoir-syndroom (IRIS). Ook osteonecrose kan voorkomen, vooral bij gevorderde HIV-infectie of langdurige blootstelling aan cART.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Contra-indicatie algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

  • ernstig gestoorde leverfunctie (Child–Pughscore 10–15);
  • in verband met het mogelijk optreden van verlenging van het QTc-interval (proaritmisch effect):
    • toediening aan personen met een familiegeschiedenis van plotseling overlijden óf congenitale verlenging van het QTc-interval op het ECG;aandoeningen die het QTc-interval verlengen;
    • voorgeschiedenis van symptomatische aritmie of klinisch relevante bradycardie;
    • congestief hartfalen samen met een verminderde linkerventrikelejectiefractie (LVEF);
    • ernstige verstoringen van de elektrolytenbalans bv. hypokaliëmie of hypomagnesiëmie.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Bij kinderen wordt ter voorkoming van huiduitslag profylaxe met een antihistaminicum aanbevolen, voordat behandeling met efavirenz wordt gestart. De behandeling staken bij ernstige huiduitslag.
Ivm sufheid en concentratiestoornissen 's avonds geven.

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Bij de keuze voor nieuwe antiretrovirale middelen rekening houden met mogelijke virale kruisresistentie. Bij (noodzakelijk) staken van de therapie met efavirenz ook de andere antiretrovirale middelen (tijdelijk) staken om resistentievorming te voorkómen.

Verlenging van het QTc-interval is waargenomen, overweeg alternatieven bij patiënten met een grotere kans op 'torsade de pointes' en bij gebruik van geneesmiddelen bekend om hun kans op 'torsade de pointes'; zie ook (de link in) de rubriek Interacties.

Leverziekten/-functie: Wees voorzichtig bij licht gestoorde leverfunctie; bij matig gestoorde leverfunctie wordt het gebruik niet aanbevolen omdat er onvoldoende gegevens zijn om vast te stellen of dosisaanpassing noodzakelijk is; controleer bij gebruik in beide gevallen regelmatig de leverfunctie en op (neurologische) bijwerkingen. Bij bekende of vermoede hepatitis B- of C-infectie en bij gebruik van geneesmiddelen die in verband zijn gebracht met levertoxiciteit neemt de kans op ernstige en mogelijk fataal verlopende leverbijwerkingen toe; als er aanwijzingen zijn dat de bestaande leverziekte verergert of bij aanhoudende verhoging van de serumtransaminasen > 5× ULN, staken van de therapie overwegen.

Neuropsychiatrische bijwerkingen: Wees voorzichtig bij convulsies in de voorgeschiedenis. Symptomen waaronder duizeligheid, slapeloosheid, sufheid, concentratiestoornissen en abnormaal dromen zijn vaak gemelde bijwerkingen die meestal beginnen tijdens de eerste twee dagen, maar ook verdwijnen na de eerste 2–4 weken. Informeer de patiënt hierover en dat deze bijwerkingen niet het optreden van zeldzamere psychische bijwerkingen op lange termijn voorspellen. Wees voorzichtig bij patiënten met pre-existente psychiatrische stoornissen (met name depressie) of drugsverslaving in de anamnese in verband met meer kans op psychische bijwerkingen. Laat alle patiënten direct contact opnemen bij optreden van symptomen van ernstige depressie, psychose of suïcidale gedachten en stel vast of voortgezet gebruik verantwoord is.

De behandeling staken bij ernstige huiduitslag (blaren, desquamatie, mucosaletsel en/of koorts). Vooral bij kinderen wordt om huiduitslag te voorkomen, profylaxe met een antihistaminicum aanbevolen, vóórdat behandeling met efavirenz wordt begonnen. Patiënten bij wie de behandeling met een ander NNRTI is gestaakt vanwege huiduitslag, kunnen tijdens behandeling met efavirenz meer kans op uitslag hebben; efavirenz wordt niet aanbevolen bij patiënten die een levensbedreigende huidreactie (zoals Stevens-Johnsonsyndroom) kregen van een andere NNRTI.

Immuunreconstitutie-inflammatoir-syndroom (IRIS) is gemeld, vooral bij ernstige immuundeficiëntie bij aanvang van de behandeling. Wees hierbij voorzichtig, in verband met meer kans op ontstekingsreacties op latent aanwezige opportunistische infecties, met ernstige klinische ziektebeelden tot gevolg, zoals CMV-retinitis, focale en/of gegeneraliseerde mycobacteriële infecties of een Pneumocystis jiroveci-pneumonie. In dit kader kunnen ook auto-immuunziekten optreden door immuunreactivering, zoals de ziekte van Graves, auto-immuunhepatitis, polymyositis en het Guillain-Barré-syndroom. De tijd tot optreden van deze ziekten is variabel, echter vaak pas vele maanden na aanvang van de behandeling.

Gewicht, serumlipiden en bloedglucosespiegels kunnen toenemen tijdens de behandeling met cART.

Wees bedacht op de mogelijkheid van osteonecrose bij het optreden van pijnlijke en/of stijf worden van gewrichten.

Beïnvloeding van diagnostische testen: Bij sommige screenings-assay's kunnen fout-positieve resultaten voor cannabinoïd in de urine optreden; pas een meer specifieke methode toe zoals gaschromatografie of massaspectrometrie.

Interacties Bron: KNMP Kennisbank

Efavirenz is substraat voor CYP2B6 (hoofdroute) en CYP3A4, het induceert CYP3A4, CYP2B6, CYP2C19 en UGT.

Relevant:
Afname efavirenz: de concentratie daalt door bepaalde inductoren (krachtige CYP3A4-inductoren (behalve efavirenz zelf), dexamethason, bosentan). Combinatie wordt ontraden, of de effectiviteit van efavirenz moet worden gecontroleerd.

De concentratie kan dalen door bexaroteen en ginkgo biloba.

Efavirenz verhoogt de concentratie van: venlafaxine.

Efavirenz verlaagt de concentratie van: zie bij Interactielijsten, CYP3A4-inductoren, en van amiodaron, artemether/lumefantrine, atovaquon, avanafil, buprenorfine, bupropion, carbamazepine, caspofungine, dutasteride, eplerenon, finasteride, flecaïnide, fluvastatine, bepaalde HCV-middelen (velpatasvir, voxilaprevir), bepaalde HIV-middelen (HIV-proteaseremmers, dolutegravir, maraviroc, etravirine, cobicistat), itraconazol, ketoconazol, lidocaïne, methylprednisolon, posaconazol, pravastatine, prednisolon, prednison, propafenon, rifabutine, sertraline, silodosine, tadalafil, tamsulosine, theofylline, trabectedine, valproïnezuur, vardenafil en voriconazol (dosering efavirenz aanpassen, zie D.). Bovendien kan de efavirenzconcentratie stijgen door ketoconazol en voriconazol.

Overig effect: de werking van VKA's wordt beïnvloed.

Niet relevant:
Efavirenz verlaagt de concentratie van: zie bij Interactielijsten, CYP3A4-inductoren.

Niet beoordeeld:
De combinatie met ritonavir (500-600 mg 2x per dag) wordt niet goed verdragen (duizeligheid, misselijkheid, paresthesie), ook zijn de leverenzymwaarden verhoogd. Over de combinatie met lage doses ritonavir is onvoldoende bekend.

Volgens de fabrikant is combinatie met ergotamine, midazolam, pimozide en QTc-verlengers gecontraïndiceerd.

DIRECT WERKENDE ANTIVIRALE MIDDELEN

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

NUCLEOSIDEN EN NUCLEOTIDEN (EXCL. REVERSE-TRANSCR-REMMERS)
J05AB01
J05AB12

Ganciclovir

Cymevene
J05AB06

Remdesivir

Veklury
J05AB16

Valaciclovir

Zelitrex
J05AB11

Valganciclovir

Valcyte
J05AB14
FOSFONZUURDERIVATEN

Foscarnet

Foscavir
J05AD01
PROTEASEREMMERS

Atazanavir

Reyataz
J05AE08

Darunavir

Prezista
J05AE10

Fosamprenavir

Telzir
J05AE07

Indinavir

Crixivan
J05AE02

Ritonavir

Norvir
J05AE03

Saquinavir

Invirase
J05AE01
NUCLEOSIDE EN NUCLEOTIDE REVERSE-TRANSCRIPTASEREMMERS

Abacavir

Ziagen
J05AF06

Emtricitabine

Emtriva
J05AF09

Entecavir

Baraclude
J05AF10

Lamivudine

Epivir 3TC, Zeffix
J05AF05
J05AF13
J05AF07

Zidovudine

Retrovir AZT
J05AF01
NIET-NUCLEOSIDE REVERSE-TRANSCRIPTASEREMMERS

Doravirine

Pifeltro
J05AG06

Etravirine

Intelence
J05AG04

Nevirapine

Viramune
J05AG01

Rilpivirine

Edurant
J05AG05
NEURAMINIDASEREMMERS

Oseltamivir

Tamiflu
J05AH02

Zanamivir

Relenza, Dectoza
J05AH01
ANTIVIRALE MIDDELEN VOOR HIVINFECTIE, COMBINATIEPREPARATEN
J05AR02
J05AR20
J05AR13
J05AR25
J05AR18
J05AR19
J05AR03
J05AR09
J05AR10
OVERIGE ANTIVIRALE MIDDELEN

Dolutegravir

Tivicay
J05AX12

Enfuvirtide

Fuzeon
J05AX07

Maraviroc

Celsentri
J05AX09

Raltegravir

Isentress
J05AX08
J05AX24
ANTIVIRALE MIDDELEN VOOR BEHANDELING VAN HCV-INFECTIES
J05AP54
J05AP57
J05AP51

Ribavirine

Copegus, Rebetol
J05AP01

Sofosbuvir

Sovaldi
J05AP08
J05AP55

Referenties

  1. Rademaker C.M.A. et al, Geneesmiddelen-Formularium voor Kinderen, 2007
  2. ZorgInstituut Nederand, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 5-8-2021
  3. Informatorium Medicamentorum, Interacties, Geraadpleegd 13-1-2023
  4. CBO, Richtlijn antiretrovirale therapie,, www.cbo.nl, herziene versie december 2007
  5. Merck Sharp & Dome Limited, SPC Stocrin ( EU/1/99/111/001-004), www.ema.europa.eu, Geraadpleegd 26 mei 2011, http://www.ema.europa.eu/docs/nl_NL/document_library/EPAR_-_Product_Information/human/000250/WC500058946.pdf
  6. PENTA Steering Commitee, PENTA 2009 guidelines for the use of antiretroviral therapy., HIV Medicine, 2009, 10, 591-613
  7. Antiretroviral Therapy and Medical Management of HIV-Infected Children, Guidelines for the Use of Antiretroviral Agents in Pediatric HIV Infection, www.aidsinfo.nih.gov , 2010, http://aidsinfo.nih.gov/ContentFiles/PediatricGuidelines.pdf.
  8. Bamford, A., et al (PENTA Steering Committee) (2015), Paediatric European Network for Treatment of AIDS (PENTA) guidelines for treatment of paediatric HIV-1 infection 2015: optimizing health in preparation for adult life. , HIV Med, 2015, doi:10.1111/hiv.12217
  9. Panel on Antiretroviral Therapy and Medical Management of HIV-Infected Children. , Guideline for the use of Antiretroviral agents in pediatric HIV infection, www.aidsinfo.nig.gov/contentfiles/lvguidelines/pediatricguidelines.pdf, Geraadpleegd 12 sept 2016, O1-O140
  10. Bristol-Myers Squibb Pharma EEIG, SmPC Sustiva (EU/1/99/110) Rev 48. 25-05-2023, www.ema.europa.eu

Wijzigingen

  • 18 juli 2023 15:42: Doseeradvbies voor capsules toegevoegd voor kinderen vanaf 3 maanden obv SmPC. (de capsules mogen worden geopend)
  • 15 juli 2022 12:54: Doseeradvies in millilters (drank) omgezet naar doseeradvies in milligrammen

Therapeutic Drug Monitoring


Overdosering