Cefuroxim (als Na-zout), cefuroxim (als axetil)

Stofnaam
Cefuroxim (als Na-zout), cefuroxim (als axetil)
Merknaam
Zinnat
ATC code
J01DC02

Cefuroxim (als Na-zout), cefuroxim (als axetil)

Doseringen
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties

Voor ouders op Apotheek.nl
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Bactericide antibioticum uit de groep cefalosporinen, van de tweede generatie. Cefuroxim bindt zich aan penicilline-bindende eiwitten (PBP's) in de celwand van bacteriën, waardoor de synthese van peptidoglycaan wordt geremd. Dit resulteert in celdood.

Doorgaans gevoelig (in vitro) zijn:

  • Aeroob Gram-positief: Staphylococcus aureus (meticilline-gevoelig; 'MSSA'), Streptococcus pyogenes (streptokok groep A, GAS) en Streptococcus agalactiae (streptokok groep B, GBS).
  • Aeroob Gram-negatief: Haemophilus parainfluenzae, Moraxella catarrhalis en Raoultella spp.

Een verworven resistentie kan een probleem zijn bij:

  • Aeroob Gram-positief: Streptococcus pneumoniae en Streptococcus mitis (viridans groep).
  • Aeroob Gram-negatief: Citrobacter spp. (behalve Citrobacter freundii), Enterobacter spp. (behalve Enterobacter cloacae), Escherichia coli, Haemophilus influenzae, Klebsiella pneumoniae, Proteus spp. waaronder P. mirabilis (behalve P. penneri en P. vulgaris; deze zijn inherent resistent), Providencia spp. en Salmonella spp.
  • Anaeroob Gram-positief: Cutibacterium (voorheen Propionibacterium) spp. en Peptostreptococcus spp.
  • Anaeroob Gram-negatief: Fusobacterium spp. en Bacteroides spp. (Bacteroides fragilis is inherent resistent).

Inherent resistent zijn:

  • Aeroob Gram-positief: Enterococcus faecalis, Enterococcus faecium en Staphylococcus aureus (meticilline-resistent; 'MRSA').
  • Aeroob Gram-negatief: Acinetobacter spp., Burkholderia cepacia, Campylobacter spp., Citrobacter freundii, Enterobacter cloacae, Klebsiella aerogenes, Morganella morganii, Proteus penneri, Proteus vulgaris, Pseudomonas aeruginosa, Serratia marcescens en Stenotrophomonas maltophilia.
  • Anaeroob Gram-positief: Clostridioides difficile.
  • Anaeroob Gram-negatief: Bacteroides fragilis.
  • Overig: Chlamydia spp., Mycoplasma spp. en Legionella spp.

Resistentiemechanismen: Cefuroxim kan gehydrolyseerd worden door bepaalde breedspectrum β-lactamasen (ESBL's) en door het chromosomaal gecodeerde (AmpC) enzym dat geïnduceerd kan worden of waarvan de onderdrukking stabiel ongedaan gemaakt kan worden bij bepaalde Gram-negatieve bacteriën. Andere mechanismen voor bacteriële resistentie zijn: veranderingen in penicilline-bindende eiwitten (PBP's), impermeabiliteit van de celwand (wat de toegang van cefuroxim tot PBP's in Gram-negatieve bacteriën beperkt) en bacteriële effluxpompen, waardoor de hechting aan PBP's niet mogelijk is.

Bij combinatie met aminoglycosiden kan synergie optreden.

Farmacokinetiek bij kinderen

Bij (premature) neonaten tot 2 weken is de plasmahalfwaardetijd verlengd en omgekeerd evenredig met de leeftijd. De volgende farmacokinetische parameters zijn gevonden bij neonaten <4 dagen PNA:

tmax (uur) 0,8
t½ (uur) 5.8
Cl (ml/min/kg) 1.35
Vd (l/kg) 0.67

De halfwaardetijd bij neonaten >8 dagen bedraagt 1,6 - 3,8 uur (Louvois 1982). De halfwaardetijd, het verdelingsvolume en de klaring bij zeer ernstig zieke kinderen zijn significant verhoogd, wat een (hogere) oplaaddosis suggereert en eventueel aanpassing van de vervolgdoses (Olguin 2008).

BIj kinderen >3 weken is de halfwaardetijd vergelijkbaar met de halfwaardetijd voor volwassenen (circa 70 minuten) (SmPC).

Algemene opmerkingen

De absorptiesnelheid van het granulaat voor suspensie is lager dan die van de tabletten, waardoor de biologische beschikbaarheid van de suspensie 4-17% lager is. De suspensie en de tabletten zijn daarom niet bio-equivalent en kunnen niet 1 op 1 uitgewisseld worden. Voedsel verhoogt de absorptie. Bij inname kort na het eten is de absorptie maximaal (50-60%).

Label dosisadvies Kinderformularium

Oraal: On-label
Intraveneus
<1 mnd: On-label;
>1 mnd: dosering ≤ 100 mg/kg/dag: On-label
>40 kg: dosering ≤ 1,5 g/dosis, ≤ 4,5 g/dag: On-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

Dosering IV/IM
CAP, gecompliceerde UWI, pyelonefritis, weke delen infecties, intra-abdominale infecties
Pasgeborenen tot 3 weken: 30-100 mg/kg/dag verdeeld over 2-3 injecties.
Zuigelingen >3 weken en kinderen <40 kg: 30-100 mg/kg/dag verdeeld over 3-4 injecties (60 mg/kg/dag zal in de meeste gevallen voldoende zijn).
Volwassenen en kinderen ≥40 kg: 3-4 dd 750-1500 mg

Profylaxe
Kinderen ≥40 kg: 1,5 g bij inductie anesthesie, evt. gevolgd door 2-3 giften van 750 mg elke 8 uur

Dosering PO:
lichte tot matig ernstige infecties, veroorzaakt door voor cefuroxim gevoelige micro-organismen
<3 mnd: niet geregistreerd
>3 mnd en <40 kg: 20-30 mg/kg/dag in 2 doses, max 500 mg/dag
≥40 kg: 2 dd 250-500 mg

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Poeder voor inj.vlst. (als Na-zout) 750 mg, 1500 mg.
Injvlst 4 mg/0,4 ml (10 mg/ml); 93,75 mg/ml wwsp (16 ml)
Tablet (als axetil) 250 mg, 500 mg

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Doseringen

Ga snel naar:

Bacteriele infecties
  • Intraveneus
    • < 1 week en geboortegewicht < 2000 gr
      [7] [9]
      • 50 mg/kg/dag in 2 doses.
    • < 1 week en geboortegewicht ≥ 2000 gr
      [9]
      • 75 mg/kg/dag in 3 doses.
    • 1 week tot 4 weken en geboortegewicht < 2000 gr
      [7] [9]
      • 75 mg/kg/dag in 3 doses.
    • 1 week tot 4 weken en geboortegewicht ≥ 2000 gr
      [9]
      • 100 mg/kg/dag in 3 doses.
    • 1 maand tot 18 jaar
      [9]
      • 100 mg/kg/dag in 3 - 4 doses. Max: 4,5 g/dag.
Infecties (zonder klinische verdenking meningitis) veroorzaakt door micro organismen die gevoelig zijn bij een verhoogde blootstelling ('I')
Acute tonsillitis, faryngitis, bacteriële sinusitis
  • Oraal
    • ≥ 3 maanden en < 40 kg
      [8]
      • 20 mg/kg/dag in 2 doses. Max: 250 mg/dag.
    • ≥ 40 kg
      [8]
      • 500 mg/dag in 2 doses.
Otitis media, cystitis, ongecompliceerde infecties van huid en weke delen, ziekte van Lyme
  • Oraal
    • ≥ 3 maanden en < 40 kg
      [8]
      • 30 mg/kg/dag in 2 doses. Max: 500 mg/dag.
    • ≥ 40 kg
      [8]
      • 500 - 1.000 mg/dag in 2 doses.
Infecties bij Cystic Fibrosis
  • Intraveneus
    • 1 maand tot 18 jaar
      [7]
      • 200 mg/kg/dag in 4 - 6 doses. Max: 9 g/dag.
      • Alternatief: 150 mg/kg/dag continu infuus, max 9 g/dag

Pyelonefritis
  • Intraveneus
    • Postnatale leeftijd < 1 week en ≥ 2000 gr
      [9]
      • 75 mg/kg/dag in 3 doses.
    • Postnatale leeftijd 1 week tot 4 weken en ≥ 2000 gr
      [9]
      • 100 mg/kg/dag in 3 doses.
    • 1 maand tot 18 jaar
      [9]
      • 100 mg/kg/dag in 3 - 4 doses. Max: 4,5 g/dag.
  • Oraal
    • 3 maanden tot 12 jaar en < 40 kg
      [8]
      • 30 mg/kg/dag in 2 doses. Max: 1 g/dag.
    • ≥ 40 kg
      [8]
      • 500 - 1.000 mg/dag in 2 doses.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

Aanpassingen als volgt:

GFR 50-80 ml/min/1.73 m2
Aanpassing is niet nodig
GFR 30-50 ml/min/1.73 m2
Aanpassing is niet nodig
GFR 10-30 ml/min/1.73 m2
100 % van normale keerdosis en interval tussen twee doseringen: bij parenterale toediening: 12 uur; bij orale toediening: 24 uur
GFR < 10 ml/min/1.73 m2
100 % van normale keerdosis en interval tussen twee doseringen: bij parenterale toediening: 24 uur; bij orale toediening: 48 uur
Klinische gevolgen

Nefrotoxische verschijnselen komen vooral voor bij hoge doseringen, bij reeds bestaande nierfunctiestoornis en bij gelijktijdige behandeling met andere nefrotoxische stoffen.

Bij Dialyse

Hemodialyse/peritoneaal dialyse (parenterale toediening): 100% van normale keerdosis en interval tussen twee doseringen: 24 uur. Bij hemodialyse dosis toedienen na dialyse.

Bijwerkingen bij kinderen

Tromboflebitis, koorts, misselijkheid, braken, diarree, obstipatie, bloedbeeldafwijkingen, tijdelijke verhoging leverenzymen. Bij enkele kinderen is een licht en matig gehoorverlies opgetreden na behandeling met cefuroximnatrium.

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Intraveneus:
Vaak (1-10%): tijdelijke stijging van leverenzymwaarden (ASAT, ALAT), neutropenie, eosinofilie, verlaagde hemoglobineconcentratie. Reactie op de injectie/infusieplaats (bv. pijn, tromboflebitis).

Soms (0,1-1%): maag-darmklachten. Jeuk, huiduitslag, urticaria. Leukopenie, tijdelijke stijging van bilirubine.

Verder zijn gemeld: anafylactische reactie, angio-oedeem. Interstitiële nefritis. Geneesmiddelenkoorts. Candida-infectie, pseudomembraneuze colitis. Cutane vasculitis, erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom (SJS), toxische epidermale necrolyse (TEN). Trombocytopenie, hemolytische anemie, stijging waarden van serumcreatinine en bloedureum.

Oraal:
Vaak (1-10%): tijdelijke stijging van leverenzymwaarden (ASAT, ALAT), neutropenie, eosinofilie, verlaagde hemoglobineconcentratie. Reactie op de injectie/infusieplaats (bv. pijn, tromboflebitis).

Soms (0,1-1%): maag-darmklachten. Jeuk, huiduitslag, urticaria. Leukopenie, tijdelijke stijging van bilirubine.

Verder zijn gemeld: anafylactische reactie, angio-oedeem. Interstitiële nefritis. Geneesmiddelenkoorts. Candida-infectie, pseudomembraneuze colitis. Cutane vasculitis, erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom (SJS), toxische epidermale necrolyse (TEN). Trombocytopenie, hemolytische anemie, stijging waarden van serumcreatinine en bloedureum.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Contra-indicatie algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

  • Bekende overgevoeligheid voor cefalosporinen;
  • Een geschiedenis van ernstige overgevoeligheid voor andere β-lactamantibiotica (zoals penicillinen, carbapenems).

Opmerking: volgens de fabrikant is de toepassing bij een geschiedenis van ernstige overgevoeligheid voor andere β-lactamantibiotica (bv. penicillinen, carbapenems) gecontra-indiceerd. Volgens de literatuur lijkt er echter (net als bij 3e en 4e generatie cefalosporinen) géén kruisovergevoeligheid tussen cefuroxim en andere β-lactamantibiotica te zijn en is dit (mede) toe te schrijven aan het feit dat het cefuroxim-molecuul andere zijketens bevat dan penicillinen, met name op de R1-positie.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Cefalosporinen kunnen in het algemeen worden gegeven aan patiënten, die overgevoelig zijn voor penicillinen, hoewel kruisreacties zijn gemeld. Speciale zorg is geïndiceerd bij patiënten, die eerder een anafylactische reactie hadden door penicillinen.
Er is melding gemaakt van positieve H. influenzae in cerebrospinaal vocht na 18-36 uur; de relevantie hiervan is onduidelijk. Pseudomembraneuze colitis kan optreden tijdens het gebruik van antibiotica. Indien zich pseudomembraneuze colitis ontwikkelt, dient de cefuroxim behandeling gestaakt te worden en een geschikte therapie te worden gestart. Cefuroxim suspensie bevat aspartaam, welke o.a. omgezet wordt in fenylalanine en moet daarom met voorzichtigheid worden gebruikt in patiënten met fenylketonurie.

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Intraveneus:
Kruisovergevoeligheid en kruisresistentie tussen cefalosporinen onderling en penicillinen komt voor. Wees hierop bedacht bij een al dan niet ernstige overgevoeligheid voor penicillinen of carbapenems. Volgens de literatuur lijkt er overigens geen sprake van kruisovergevoeligheid tussen cefuroxim en penicillinen.

Bij ernstige overgevoeligheidsreacties de toediening onmiddellijk staken.

Bij langdurig gebruik bloedbeeld, lever- en nierfuncties controleren.

Bij ernstige, aanhoudende diarree de diagnose pseudomembraneuze colitis overwegen; bij een vermoeden hiervan de behandeling staken.

Na intracamerale toepassing (waarvoor de injecties niet geformuleerd zijn) zijn (ernstige) oculaire bijwerkingen gemeld, zoals macula-oedeem, retina-oedeem, loslating van de retina, afgenomen gezichtsvermogen, cornea opaciteit en cornea-oedeem.

Door gebruik van cefalosporinen kan de Coombs-test fout-positief worden. Bij glucosebepalingen in de urine met koperbevattende reagentia (Benedict-suikerreactie of Fehling-reagens e.d.) treedt een lichte storing op wat echter niet leidt tot fout-positieve reacties; ook de glucose-oxidase methode of de hexokinasemethode kan worden gebruikt.

Oraal:
Kruisovergevoeligheid én kruisresistentie tussen cefalosporinen onderling en penicillinen komt voor; wees voorzichtig bij lichte tot matige overgevoeligheid voor penicillinen of carbapenems. Superinfecties kunnen optreden.

Tijdens de behandeling van Lymeborreliose kunnen binnen enkele uren na toediening Jarisch-Herxheimer-achtige reacties optreden (hypotensie, tachycardie, vasodilatatie, koorts, rillingen, hoofd- en spierpijn, spierstijfheid). Dit is het gevolg van een inflammatiereactie na het vrijkomen van endotoxinen en lipoproteïnen na de cellysis van deze bacteriën (spirocheten). De reactie gaat gewoonlijk vanzelf over.

Diagnostische testen: door gebruik van cefalosporinen kan de Coombs-test fout-positief worden evenals glucosebepalingen in de urine met koperbevattende reagentia (Benedict-suikerreactie of Fehling-reagens e.d.).

Onvoldoende onderzocht: de veiligheid en werkzaamheid bij een verminderde nier- of leverfunctie zijn niet vastgesteld.

 

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Relevant:
Antacida, lanthaancarbonaat, natriumwaterstofcarbonaat en secretieremmende middelen kunnen de biologische beschikbaarheid van cefuroximaxetil verminderen. Cefuroxim moet ten minste 2 uur vóór of 4 uur na het andere middel worden ingenomen. De combinatie met een secretieremmer moet worden vermeden. Het effect van de interactie is kleiner als cefuroxim met eten wordt ingenomen.

Niet beoordeeld:
Gelijktijdig gebruik van orale anticoagulantia kan leiden tot een verhoogde INR.

Interacties cefalosporines

Relevant:
Het effect van VKA's kan worden versterkt, waarschijnlijk door een verhoogde afbraak van stollingsfactoren gedurende de koortsperiode. Het zogenaamde ´hypoprotrombinemische´ cefamandol remt waarschijnlijk de productie van vitamine K-afhankelijke stollingsfactoren.

Geen interactie:
In de literatuur is onvoldoende onderbouwing voor interactie met orale anticonceptiva, tetracyclines of met TNF-α-antagonisten.

Niet beoordeeld:
Het risico op nefrotoxische verschijnselen wordt verhoogd door combinatie met andere potentieel nefrotoxische middelen, zoals aminoglycosiden, polymyxines en furosemide.

Combinatie met probenecide kan leiden tot een verhoogde plasmaconcentratie van de cefalosporines die in voldoende mate renaal via tubulaire secretie worden geëlimineerd (cefaclor, cefalexine, cefazoline, cefamandol, cefiderocol, ceftibuten, cefuroxim, cefotaxim). De interactie met probenecide berust op remming van de tubulaire secretie van het antibioticum.

OVERIGE BETALACTAM-ANTIBIOTICA

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

CEFALOSPORINES VAN DE EERSTE GENERATIE

Cefalexine

Keforal
J01DB01

Cefazoline

Kefzol
J01DB04
CEFALOSPORINES VAN DE TWEEDE GENERATIE

Cefaclor

Ceclor
J01DC04
CEFALOSPORINES VAN DE DERDE GENERATIE
J01DD01
J01DD02
J01DD52

Ceftibuten

Cedax
J01DD14

Ceftriaxon

Rocephin
J01DD04
CEFALOSPORINES VAN DE VIERDE GENERATIE
J01DE01
MONOBACTAM-ANTIBIOTICA

Aztreonam

Cayston
J01DF01
CARBAPENEM-ANTIBIOTICA

Ertapenem

Invanze
J01DH03
J01DH51

Meropenem

Meronem
J01DH02
OVERIGE CEFALOSPORINES EN PENEMS

Ceftaroline

Zinforo
J01DI02

Referenties

  1. de Louvois J, et al, Cefuroxime in the treatment of neonates, Arch Dis Child., 1982, 57, 59-62
  2. Gooch WM 3rd, et al, Effectiveness of five days of therapy with cefuroxime axetil suspension for treatment of acute otitis media, Pediatr Infect Dis J., 1996, 15, 157-64
  3. Nelson JD, Cefuroxime: a cephalosporin with unique applicability to pediatric practice, Pediatr Infect Dis, 1983, 2, 394-6
  4. No authors listed, Cefuroxime in pediatric practice. Committee on Infectious Diseases and Immunization, Canadian Paediatric Society, Can Med Assoc J, 1984, 13, 877, 880
  5. Scholz H, Streptococcal-A tonsillopharyngitis: a 5-day course of cefuroxime axetil versus a 10-day course of penicillin V. results depending on the children\'s age, Chemotherapy, 2004, 50, 51-4
  6. Vuori-Holopainen E, et al, Narrow- versus broad-spectrum parenteral anatimicrobials against common infections of childhood: a prospective and randomised comparison between penicillin and cefuroxime, Eur J Pediatr., 2000, 159, 878-84
  7. Hartwig NG, et al, Vademecum Pediatrische Antimicrobiele Therapie, 3e editie, 2005
  8. GlaxoSmithKline BV, SPC Zinnat (RVG 13225) 02-02-2019, www.geneesmiddeleninformatiebank.nl
  9. Fresenius Kabi Nederland BV, SmPC cefuroxim ( RVG 35183) 21-11-2018, www.geneesmiddeleninformatiebank.nl
  10. Knoderer CA et al., Efficacy of limited cefuroxime prophylaxis in pediatric patients after cardiovascular surgery., Am J Health Syst Pharm, 2011, May 15;68(10), 909-14
  11. Olguín HJ et al, Effect of severity disease on the pharmacokinetics of cefuroxime in children with multiple organ system failure. , Biol Pharm Bull, 2008, Feb;31(2):, 316-20
  12. European Committee on Antimicrobial Susceptibility Testing - EUCAST, Clinical breakpoints - breakpoints and guidance, https://www.eucast.org/clinical_breakpoints, Jan2, 2023
  13. Dutch Working Party on Antibiotic Policy (SWAB) - Special Interest Group Pediatrics, Expert opinion on high dosing for infections caused by microorganisms susceptible to increased doses., Dec 6, 2022
  14. ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 4-5-2023
  15. Informatorium Medicamentorum, Interacties, Geraadpleegd 25-5-2024

Wijzigingen

  • 17 januari 2023 15:17: Nieuwe indicatie voor infecties veroorzaakt door micro-organismen die gevoelig zijn bij een verhoogde dosering op basis van nieuwe EUCAST breekpunten.
  • 03 september 2020 10:53: Correctie doseereenheid bij Indicatie pyelonephritis bij neonaten PNA < 1 week en > 2000 gr (mg/kg/dosis naar mg/kg/dag)
  • 31 maart 2020 17:53: Bij de IV toepassing van cefuroxim zijn de verschillende infecties samengevoegd tot de indicatie "infecties"
  • 31 maart 2020 17:53: Op basis van de SmPC is de maximale dosering voor kinderen aangepast naar 4,5 g/dag (= dosering volwassenen)
  • 17 september 2018 10:02: Toevoeging info absorptie met voedsel
  • 14 februari 2017 12:53: Advies bij dialyse aangepast
  • 02 april 2015 20:00: N.a.v. contact fabrikant nieradvies bij dialyse gewijzigd
  • 02 maart 2015 15:19: De indicatie pyelonefritis is als aparte indicatie toegevoegd. Hierbij is tevens een intraveneus doseeradvies opgenomen.
  • 29 januari 2015 12:00: De literatuur over de toepassing van cefuroxim bij kinderen is opnieuw beoordeeld. Dit heeft geleid tot een wijziging in de doseeradviezen bij nierfunctiestoornissen en een wijziging van de indicaties.

Therapeutic Drug Monitoring


Overdosering