Kinderformularium

β-Sympathicomimeticum met selectieve werking op de β2-adrenerge receptoren. Bij hoge doses neemt de selectiviteit af en grijpt het ook aan op β1-receptoren. Stimulatie van de β2-receptoren leidt tot vorming van cyclisch AMP (cAMP) en proteïnekinase A (PKA). Dit leidt in de longen tot relaxatie van de bronchiale gladde spiercellen en daardoor bronchusverwijding.

Farmacokinetiek bij kinderen

Geen informatie

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Label dosisadvies Kinderformularium

Intraveneus:
<12: Off-label
Inhalatie:
Nebules:
<18 mnd: Off-label
≥18 mnd: On-label
Diskus:
<6 jr: Off-label
≥6 jr: On-label
Aerosol:
<12 jr: Doseringen >400 µg: Off-label
≥12 jr: Doseringen >800 µg: Off-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

Behandeling status asthmaticus en andere vormen van ernstige bronchospasmen
Inhalatie:
Nebules: 18 mnd-12 jaar: Aanvangsdosis 2,5 mg, indien nodig verhogen tot 5 mg. De behandeling kan 4dd worden toegepast.
Intraveneus:
≥12 jr: 4 µg/kg/dosis, ZN herhalen; continu infuus: 3-20 µg/minuut
Acute en intermitterende aanvallen van reversibele luchtwegobstructie
Diskus:
≥6 jr: 100-400 µg
Aerosol:
≥12 jr: 100-200 µg/dosis, max 800 µg/dag;
4-11 jr: 100-200 µg/dosis, max 400 µg/dag;
<4 jr: 100 µg/dosis, ZN herhalen.
Profylaxe inspanningsastma
Aerosol:
<12 jr: 100-200 mcg;
≥12 jr: 200 mcg.
Chronische behandeling:
<12 jr: tot 800 mcg/dag

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Aerosol "ecosal"/"babyhaler"/"volumatic" (als sulfaat) 100 µg/do
Inhalatiepoeder "novolizer"/"diskus"(als sulfaat) 100 µg/do
Inhalatiepoeder "cyclocaps" (als sulfaat) 200 µg, 400 µg
Vernevelvlst. (als sulfaat) 5 mg/ml; "nebule" (als sulfaat) 1 mg/ml; 2 mg/ml; 5 mg/ml
Conc. voor infusieopl. (als sulfaat) 1 mg/ml
Inj.vlst. (als sulfaat) 0,5 mg/ml

Inhalatievloeistof 5 mg/ml bevat benzalkoniumchloride.
Nebule (inhalatievloeistof 1 mg/ml) is vrij van conservans.

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

LAN AANBEVELINGEN EN ALTERNATIEVEN

Kinderen t/m 5 jaar	Niet omzetten naar poeder
Kinderen 6 t/m 11 jaar	Omzetten naar autohaler of poeder waar mogelijk *
Kinderen 12-18 jaar	Omzetten naar poeder waar mogelijk *

* Check inhalatietechniek en kracht, eventueel met InCheck dial

Voorkeur alternatief als aerosol (in deze volgorde):
1. formoterol, max 4dd 12 mcg
2. ipratropium, 20-40ug/keer max 4x per dag
Autohaler/redihaler:
- Bijna altijd haalbaar vanaf 9 jaar
- Regelmatig haalbare optie bij kinderen van 6-8 jaar, check inhalatietechniek
Poederinhalator:
- Vaak haalbaar vanaf 9 jaar, bijna altijd vanaf 10-12 jaar
- Soms haalbare optie bij kinderen van 6-8 jaar, check inhalatietechniek
- Diskus heeft lagere interne weerstand dan novolizer, turbuhaler of easyhaler (minder inhalatiekracht nodig)

Let op:
Bij acute benauwdheid neemt inhalatiekracht en coördinatie af, dan is een autohaler/redihaler makkelijker dan een poederinhalator

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Doseringen

Acute astma aanval
Intraveneus 1 maand tot 18 jaar ^[1] 0,1 microg./kg/minuut, continu infuus. Op geleide van de kliniek, tachycardie en arteriële bloedgas salbutamol ophogen a 10 min.: 0.1-0.5 microg /kg/min: 0.1 microg/kg/min/stap 0.5-1.0 microg /kg/min: 0.2 microg/kg/min/stap 1.0-10 microg /kg/min: 0.5 microg/kg/min/stap. Toedienen op intensive care onder monitorbewaking, controleer hypokaliemie. De noodzaak van een start oplaaddosis (15 microg/kg in 10 minuten iv toedienen) staat ter discussie, vooral indien al frequent verneveld is. Inhalatie Verneveloplossing < 5 jaar ^{[1] [3] [4]} (bij SpO2 ≤ 94%) 2,5 mg/dosis, éénmalig. in combinatie met ipratropiumbromide 0,25 mg/dosis. Bij (ernstig) benauwd kind dient zo frequent als nodig tot continu verneveld te worden met salbutamol en (minimaal) tweemaal ipratropiumbromide bij de eerste inhalaties. Na 1 à 2 maal inhaleren en onvoldoende effect: start laagdrempelig prednison 5 jaar tot 18 jaar ^{[1] [3]} (bij SpO2 ≤ 94%) 5 mg/dosis, éénmalig. in combinatie met ipratropiumbromide 0,5 mg/dosis. . Bij (ernstig) benauwd kind dient zo frequent als nodig tot continu verneveld te worden met salbutamol en (minimaal) tweemaal ipratropiumbromide bij de eerste inhalaties. Na 1 à 2 maal inhaleren en onvoldoende effect: start laagdrempelig prednison Aerosol 1 maand tot 18 jaar ^{[1] [4]} (bij SpO2 > 94%) met voorzetkamer: 400 - 800 microg./dosis, éénmalig. in combinatie met ipratropiumbromide 80 microg./dosis. Bij (ernstig) benauwd kind dient zo frequent als nodig tot continu verneveld te worden met salbutamol en (minimaal) tweemaal ipratropiumbromide bij de eerste inhalaties. Na 1 à 2 maal inhaleren en onvoldoende effect: start laagdrempelig prednison TOEDIENING 0jr-3jr: dosisaerosol + voorzetkamer met masker. 4 jr-6 jr jaar: dosisaerosol + voorzetkamer met mondstuk.

Acute astma aanval

Intraveneus
- 1 maand tot 18 jaar
  ^[1]
  - 0,1 microg./kg/minuut, continu infuus. Op geleide van de kliniek, tachycardie en arteriële bloedgas salbutamol ophogen a 10 min.:
    0.1-0.5 microg /kg/min: 0.1 microg/kg/min/stap
    0.5-1.0 microg /kg/min: 0.2 microg/kg/min/stap
    1.0-10 microg /kg/min: 0.5 microg/kg/min/stap.
  - Toedienen op intensive care onder monitorbewaking, controleer hypokaliemie.
    De noodzaak van een start oplaaddosis (15 microg/kg in 10 minuten iv toedienen) staat ter discussie, vooral indien al frequent verneveld is.
Inhalatie
- Verneveloplossing
  - < 5 jaar
    ^{[1]
    
    [3]
    
    [4]}
    - (bij SpO2 ≤ 94%) 2,5 mg/dosis, éénmalig. in combinatie met ipratropiumbromide 0,25 mg/dosis.
    - - Bij (ernstig) benauwd kind dient zo frequent als nodig tot continu verneveld te worden met salbutamol en (minimaal) tweemaal ipratropiumbromide bij de eerste inhalaties.
      - Na 1 à 2 maal inhaleren en onvoldoende effect: start laagdrempelig prednison
  - 5 jaar tot 18 jaar
    ^{[1]
    
    [3]}
    - (bij SpO2 ≤ 94%) 5 mg/dosis, éénmalig. in combinatie met ipratropiumbromide 0,5 mg/dosis. .
    - - Bij (ernstig) benauwd kind dient zo frequent als nodig tot continu verneveld te worden met salbutamol en (minimaal) tweemaal ipratropiumbromide bij de eerste inhalaties.
      - Na 1 à 2 maal inhaleren en onvoldoende effect: start laagdrempelig prednison
- Aerosol
  - 1 maand tot 18 jaar
    ^{[1]
    
    [4]}
    - (bij SpO2 > 94%) met voorzetkamer: 400 - 800 microg./dosis, éénmalig. in combinatie met ipratropiumbromide 80 microg./dosis.
    - - Bij (ernstig) benauwd kind dient zo frequent als nodig tot continu verneveld te worden met salbutamol en (minimaal) tweemaal ipratropiumbromide bij de eerste inhalaties.
      - Na 1 à 2 maal inhaleren en onvoldoende effect: start laagdrempelig prednison
      TOEDIENING
      0jr-3jr: dosisaerosol + voorzetkamer met masker.
      4 jr-6 jr jaar: dosisaerosol + voorzetkamer met mondstuk.

Bronchusverwijding (kortwerkend) bij intermitterende astma klachten
Inhalatie Inhalatiepoeder 6 jaar tot 18 jaar ^{[1] [2]} 100 - 200 microg./dosis, zo nodig 1-4 dd, max 8 dd. Maximum dosis in thuissituatie: 8 dd 200 microg. Bij een hogere behoefte dient de patient beoordeeld te worden. Aerosol 1 maand tot 18 jaar ^{[1] [2]} 100 - 400 microg./dosis, zo nodig 1-4 dd, max 8 dd. Max: 3.200 microg./dag. Maximum dosis in thuissituatie: 8 dd 200 microg. Bij een hogere behoefte dient de patient beoordeeld te worden. TOEDIENING 0 jr-3 jr: dosisaerosol + voorzetkamer met masker. 4 jr-6 jr: dosisaerosol + voorzetkamer met mondstuk.

Bronchusverwijding (kortwerkend) bij intermitterende astma klachten

Inhalatie
- Inhalatiepoeder
  - 6 jaar tot 18 jaar
    ^{[1]
    
    [2]}
    - 100 - 200 microg./dosis, zo nodig 1-4 dd, max 8 dd.
    - - Maximum dosis in thuissituatie: 8 dd 200 microg. Bij een hogere behoefte dient de patient beoordeeld te worden.
- Aerosol
  - 1 maand tot 18 jaar
    ^{[1]
    
    [2]}
    - 100 - 400 microg./dosis, zo nodig 1-4 dd, max 8 dd. Max: 3.200 microg./dag.
    - - Maximum dosis in thuissituatie: 8 dd 200 microg. Bij een hogere behoefte dient de patient beoordeeld te worden.
      TOEDIENING
      0 jr-3 jr: dosisaerosol + voorzetkamer met masker.
      4 jr-6 jr: dosisaerosol + voorzetkamer met mondstuk.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

GFR ≥10 ml/min/1.73m2: aanpassing van de dosering is niet nodig.

GFR <10 ml/min/1.73m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Vaak (1-10%): tachycardie. Hoofdpijn. Duizeligheid. Zweten. Rusteloosheid. Brandend gevoel van de tong, smaakverandering (slechte, onprettige of ongebruikelijke smaak), misselijkheid. Fijne tremor van handen en vingers (vooral bij hoge doses).

Soms (0,1–1%): palpitaties. Spierkrampen. Irritatie van mond en keel.

Zelden (0,01-0,1%): perifere vasodilatatie. Aritmieën (atriumfibrilleren, supraventriculaire tachycardie, extrasystolen), angina pectoris, bloeddrukverandering. Hoesten, paradoxale bronchospasmen. Hyperactief gedrag, hallucinaties. Hypokaliëmie, hyperglykemie, toename van insuline, vrije vetzuren, glycerol en ketonlichamen in het bloed.

Zeer zelden (< 0,01%):trombocytopenie. Myocardischemie. Overgevoeligheidsreacties (dermatitis, jeuk, urticaria en erytheem, angio-oedeem). Collaps. Lactaatacidose (na verneveling van hoge doses, voornamelijk bij een acute exacerbatie van astma). Nefritis. Overprikkelbaarheid, slaapstoornissen.

Verder is gemeld: tandcariës.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt

Meld hier

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Bij toediening van een beta-2-sympathicoomimeticum bij kinderen jonger dan 1 jaar dient men rekening te houden met mogelijke toename van dyspneu en/of (passagere)hypoxemie door een averechts effect van de ontspanning van de bronchusmusculatuur.

Kortwerkende sympathicomimetica worden toegepast bij (aanvalgewijze) bronchoconstrictie. Zij hebben als monotherapie geen of mogelijk een ongunstig effect op de bronchiale hyperreactiviteit.

Bij onvoldoende asthma controle volgens GINA richtlijn dient overgegaan te worden naar stap 2 volgens SKL astma consensus (toevoegen van een inhalatiecorticosteroid)
De keuze voor de toedieningsvorm is afhankelijk van de leeftijd en de voorkeur van de patient. Het verdient de voorkeur om een dosisaerosol voor te schrijven in combinatie met voorzetkamer in verband met een betere longdepositie: Babyhaler (1-4 jaar), Volumatic (>4 jaar), Aerochamber (met babymasker 0-1jaar; met kindermasker 1-4 jaar; met mondstuk >4 jaar). Bij kinderen onder de 4 jaar dient een voorzetkamer gebruikt te worden in combinatie met een masker. Bij kinderen > 7 jaar is er de optie voor een autohaler of droogpoederinhalator (diskus, Novolizer, Cyclohaler, Easyhaler, Clickhaler) Gebruik van droogpoeder inhalatoren (DPI) door kinderen: de meeste klinische studies zijn gedaan met de Turbuhaler en de diskus. Er zijn weinig tot geen studies bekend over het gebruik van andere DPI's door kinderen tot 12 jaar.

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Inhalatie-β2-sympathicomimetica dienen als 'zo nodig' te worden toegepast. Toenemend gebruik van kortwerkende bronchusverwijdende middelen duidt op een vermindering van controle; het behandelschema dient te worden aangepast.

Bij optreden van paradoxale bronchospasmen met een onmiddellijke toename van dyspneu na inhalatie de therapie staken en een ander type snelwerkende bronchusverwijder gebruiken.

Gebruik van hoge doses vermijden bij hypertensie en hyperthyreoïdie. Vanwege kans op hyperglykemie voorzichtig zijn bij verminderde glucosetolerantie en manifeste diabetes mellitus.

Bij verneveling de plasmakaliumspiegel controleren, vanwege de kans op potentieel ernstige hypokaliëmie. Hypoxie vergroot de kans op hypokaliëmie. Bij verneveling tevens controleren op het ontstaan van een stijging van de serumlactaatwaarden en daaruit voortvloeiende metabole acidose (m.n. na toediening van hoge doses bij een acute exacerbatie van astma).

In verband met mogelijk optreden van tandcariës bij kinderen letten op goede mondhygiëne en regelmatig het gebit laten controleren.

Wees voorzichtig bij hartaandoeningen zoals ernstig hartfalen, ritmestoornissen en ischemisch hartlijden, omdat sympathicomimetica cardiovasculaire bijwerkingen kunnen hebben. Bij bestaand hartlijden de patiënt erop wijzen contact met de arts op te nemen bij het optreden van pijn in de borststreek of andere symptomen van verergering van de hartaandoening. Gebruik bij aangeboren lange-QT-intervalsyndroom (LQTS) wordt ontraden.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Algemeen: sympaticomimetica met vooral β2-effect:

Relevant: niet-selectieve β-blokkers en β-sympathicomimetica kunnen elkaars werking verminderen. Deze interactie is van klinisch belang bij β2-sympathicomimetica (fenoterol, formoterol, indacaterol, olodaterol, salbutamol, salmeterol, terbutaline en vilanterol) die bij astma of COPD worden toegepast. Bij voorkeur wordt de niet-selectieve β-blokker vervangen.

Geen interactie: in de literatuur is onvoldoende onderbouwing voor interactie met selectieve β-blokkers; in hogere dosering kunnen selectieve β-blokkers de werking van β-sympathicomimetica verminderen.

Niet beoordeeld: corticosteroïden, theofylline en diuretica versterken de kaliumverliezende werking van β2-sympathicomimetica.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

SELECTIEVE BETA-2-SYMPATHICOMIMETICA
	Formoterol Oxis Turbuhaler, Novolizer, Aerolizer, Atimos	R03AC13
	Salmeterol Serevent	R03AC12
	Terbutaline Bricanyl	R03AC03

SYMPATHICOMIMETICA + CORTICO'S/OVERIGE GNM, EXCL ANTICHOL
	Beclometason+Formoterol (combinatiepreparaat) Foster	R03AK08
	Fluticason + formoterol Flutiform	R03AK11
	Fluticasonfuroaat + Vilanterol Relvar Ellipta	R03AK10
	Formoterol + Budesonide (combinatiepreparaat) Symbicort, DuoResp Spiromax, Bufoler, AirBuFo Forspiro	R03AK07
	Salmeterol+fluticason (combinatiepreparaat) Seretide	R03AK06

SYMPATHICOMIM. + PARASYMPATHICOLYT. INCL. COMBI CORTICO'S
	Fenoterol + ipratropiumbromide Berodual	R03AL01
	Salbutamol/ipratropiumbromide Combivent, Ipramol Steri-Neb	R03AL02

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Referenties

NVK , Richtlijn Astma bij Kinderen, 29 sep 2021
Informatorium Medicamentorum, (Interacties), Geraadpleegd 14-01-2021
ZorgInstituut Nederand, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 14-01-2021
BIndels PJE et al, NHG Standaard Astma bij Kinderen (derde herziening), Huisarts Wet, 2014, 57(2), 70-80
Teva Nederland, SmPC Airomir inhalator 100 microgram/dosis RVG 18353 17-09-2020
Teva Nederland B.V. , SmPC Salamol-Steri-Neb (RVG 100332) 21-01-2015, www.geneesmiddeleninformatiebank.nl
Global Initiative for Asthma (GINA), Report, Global Strategy for Asthma Management and Prevention, https://ginasthma.org/gina-reports/, 2022

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Wijzigingen

18 april 2016 10:21: De dosering voor de indicatie bronchusverwijding is geharmoniseerd met de NHG standaard