Doseringen

Therapeutic Drug Monitoring
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties

Voor ouders op Apotheek.nl
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Gabapentine

Stofnaam
Gabapentine
Merknaam
Neurontin
ATC code
N03AX12

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Anti-epilepticum dat analogon is van de neurotransmitter GABA. Het grijpt niet aan op GABA-receptoren en wordt niet omgezet in een GABA-agonist. Hoewel het exacte werkingsmechanisme niet duidelijk is, vermindert het de neuronale gevoeligheid via binding aan een auxiliaire sub-eenheid (α2-δ) van spanningsafhankelijke calciumkanalen op centrale neuronen. Verder vermindert het de afgifte van verschillende neurotransmitters, zoals glutamaat, noradrenaline en substance-P.

Farmacokinetiek bij kinderen

De volgende farmacokinetische parameters zijn gevonden (Haig et al. 2001, Ouellet et al. 2001, Tallian et al. 2004):

  Enkele dosis Enkele dosis Steady state
Leeftijd 1 mnd-4 jaar 5-12 jaar 1 maand-13 jaar
Cmax (µg/ml) 3,7 ± 1,3 (10 mg/kg) 4,5 ± 1,2 (10 mg/kg) 2,6 ± 1,7 (gem. 17 mg/kg/dag)
Tmax (uur) 2,1 ± 0,9 2,5 ± 0,9 1,6 ± 1,0
t½ (uur) 4,3 ± 1,7 4,7 ± 0,6 5,5 ± 0,8
Cl/F (ml/min/kg) 6,0 (2,3-13,5) 4,0 (1,7-7,5) 8,3 ± 4,7 (2,0-18,7)
Vd/F (l/kg) 2,7 (1,07-6,26) 1,8 (1,08-2,90) 3,0 (2,5-4,1)

Jongere kinderen hebben een hogere klaring en een groter verdelingsvolume, waardoor jongere kinderen hogere doses nodig kunnen hebben. Het is echter niet aangetoond dat de plasmaconcentratie een voorspeller is van het effect. Gabapentine wordt op basis van individuele tolerantie en werkzaamheid gedoseerd.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Label dosisadvies Kinderformularium

Neuropathische pijn: Off-label
Epilepsie: On-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

Als adjuvans bij de behandeling van partiële epilepsie met en zonder secundaire generalisatie:
≥ 6 jaar: De startdosis 10 - 15 mg/kg per dag en de effectieve dosis wordt bereikt door in een periode van ongeveer drie dagen deze al titrerend verder op te bouwen. De werkzame dosis gabapentine voor kinderen van 6 jaar en ouder is 25 tot 35 mg/kg per dag.
Als monotherapie bij de behandeling van partiële epilepsie met en zonder secundaire generalisatie:
≥ 12 jaar: Doseringsschema: Start: dag 1: eenmaal daags 300 mg, dag 2: tweemaal daags 300 mg, dag 3: driemaal daags 300 mg. De effectieve dosis is 900-3600 mg per dag in 3 doses.

Neuropathische pijn: Niet geregistreerd voor kinderen

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Capsule 100 mg, 300 mg, 400 mg
Tablet filmomhuld 600 mg, 800 mg
Drank 50 mg/ml (import vanuit buitenland)

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Doseringen

Neuropathische pijn en andere neuropathische symptomen
  • Oraal
    • 1 maand tot 18 jaar
      [1] [3] [4] [11] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [22]
      • Dag 1 en 2:   5 mg/kg/dag in 1 dosis, voor het naar bed gaan
        Dag 3 en 4: 10 mg/kg/dag in 2 doses
        Dag 5:        15 mg/kg/dag in 3 doses.
        Na dag 5 titreren op geleide van effect. Maximaal 35 mg/kg/dag in 3 doses

        BIj stoppen: dosering langzaam over 1 week afbouwen. 

      • Het effect bij neuropathische pijn is in één studie (Brown 2016) en diverse case-reports aangetoond. Gabapentine kan in individuele gevallen uitkomst bieden bij neuropathische pijn, waarbij andere opties niet effectief zijn gebleken.
        Gabapentine dient voorgeschreven te worden door een specialist met ervaring op het gebied van neuropathische pijn bij kinderen. De dosis dient individueel vastgesteld te worden.

Epilepsie
  • Oraal
    • 3 jaar tot 12 jaar
      [2] [8] [9] [10] [12] [13] [20] [21] [22]
      • Startdosering: 10 - 15 mg/kg/dag in 3 doses.
      • Onderhoudsdosering: Startdosering in circa 3 dagen ophogen tot 15 - 50 mg/kg/dag in 3 doses. Max: 70 mg/kg/dag.
      • Effectieve dosering ligt meestal tussen 25 en 40 mg/kg/dag, jongere kinderen kunnen hogere doses nodig hebben. Het doseerinterval tussen twee doses mag niet langer zijn dan 12 uur.

        Bij stoppen: de dosering langzaam afbouwen in 1 week. 

    • 12 jaar tot 18 jaar
      [8] [10] [13] [21]
      • Startdosering:
        Dag 1: 300 mg/dag in 1 dosis,
        Dag 2: 600 mg/dag in 2 doses,
        Dag 3: 900 mg/dag in 3 doses.
        Onderhoudsdosering: zo nodig op geleide van effect verder ophogen tot max. 3600 mg/dag.

        Bij stoppen: dosering langzaam verlagen in 1 week.

         

        • Het doseerinterval tussen twee doses mag niet langer zijn dan 12 uur.
        • Alternatief opbouwschema: start 900 mg/dag in 3 doses, op geleide van effect zo nodig elke 2-3 dagen ophogen met 300 mg/dag tot max. 3600 mg/dag.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

  • Bij creatinineklaring 50-80 mL/min/1,73 m2:  66,7% van de normale keerdosis en doseerinterval 8 uur
  • Bij creatinineklaring 30-50 mL/min/1,73 m2: 33% van de normale keerdosis en doseerinterval 8 uur
  • Bij creatinineklaring 10-30 mL/min/1,73 m2: 16,7% van de normale keerdosis en doseerinterval 8 uur
  • Bij creatinineklaring < 10 mL/min/1,73 m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven

1. Opbouwfase: keerdosering aanpassen, frequentie zoals normaal in opbouwfase
2. Bij een klaring boven de 60 ml/min, kan eventueel dezelfde dosering worden aangehouden als bij een normale nierfunctie. Dit conform de Amerikaanse productinformatie.
3. Behalve in de opbouwfase, heeft een 3 maal daagse toediening van gabapentine de voorkeur om een stabiele spiegel te behalen. De halfwaardetijd neemt echter toe waardoor gabapentine bij een verminderde nierfunctie in de onderhoudsfase ook in 1 of 2 doses gegeven kan worden.

Informatie
Bij verminderde nierfunctie nemen halfwaardetijd en AUC van gabapentine toe en nemen plasmaklaring en renale klaring af. Hierdoor is het risico op bijwerkingen verhoogd

Klinische gevolgen
Bijwerkingen zijn onder andere slaperigheid, duizeligheid, ataxie, moeheid en koorts.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Bijwerkingen bij kinderen

Vaak (1-10%): luchtweginfectie, middenoorontsteking, convulsies en bronchitis. Agressief gedrag en hyperkinesie (SmPC).

Verder zijn vijandigheid, emotionele labiliteit en toename van epileptische aanvallen gemeld (Appleton 1999 and 2001, Mills JKA 2012, Tallian 2004, SmPC).

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Zeer vaak (> 10%): slaperigheid, duizeligheid, ataxie, virale infectie, vermoeidheid, koorts.

Vaak (1-10%): longontsteking, luchtweginfectie, (urineweg)infectie en middenoorontsteking alleen bij kinderen; met name bij kinderen agressief gedrag en hyperkinesie; vermoeidheid, verwarring, angst, depressie, gewichtstoename, anorexia, toename eetlust, amnesie, hoofdpijn, slapeloosheid, tremor, dysartrie, nystagmus, paresthesie, convulsies, veranderde reflexen, diplopie, amblyopie, hoge bloeddruk, vasodilatatie, hoesten, maag-darmklachten, gingivitis, huiduitslag, jeuk, artralgie, asthenie, influenzasyndroom, spier- en rugpijn, spierschokken, gezichtsoedeem, erectiestoornis, leukopenie, purpura, letsels.

Soms (0,1-1%): hypokinesie, bewegingsafwijkingen waaronder choreoathetosis, dyskinesie, dystonie; allergische reacties, hyperglykemie (met name bij diabetici), agitatie, geestelijke aftakeling, hartkloppingen, slikstoornis, (perifeer) oedeem, stijging leverfunctiewaarden en bilirubine, vallen.

Zelden (< 0,1%): palpitaties, hypoglykemie (met name bij diabetici), bewustzijnsverlies, ademhalingsdepressie.

Verder is gemeld: tinnitus, pancreatitis, hepatitis, geelzucht, trombocytopenie, overgevoeligheidssyndroom, anafylaxie, hyponatriëmie, hallucinaties, angio-oedeem, erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom, alopecia, toxicodermie met eosinofilie en systemische verschijnselen (DRESS), rabdomyolyse, myoclonus, acuut nierfalen, urine-incontinentie, hypertrofie van de borsten, gynaecomastie, seksuele disfunctie (incl. veranderingen in libido, ejaculatiestoornissen, anorgasmie) onthoudingsverschijnselen (angst, slapeloosheid, misselijkheid, pijn en transpireren), pijn op de borst; verhoogde creatinekinasespiegel in het bloed; bij patiënten die hemodialyse ondergaan myopathie met verhoogde creatinekinasespiegel. Plotseling overlijden is gemeld zonder een oorzakelijk verband met gabapentine.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Na te streven dalspiegel bij kinderen (NVZA TDM gabapentine): 2 – 20 mg/l

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Bij aanwezigheid van vroege symptomen van overgevoeligheid (als koorts, lymfadenopathie) ook als geen uitslag zichtbaar is, onderzoek doen naar het DRESS-syndroom; als er geen andere reden voor de symptomen is, de behandeling staken. Instrueer de patiënt om bij tekenen of symptomen van anafylaxie de behandeling te stoppen en medische hulp in te roepen.

Tijdens behandeling controleren op suïcidaal gedrag.

Bij ontwikkeling van pancreatitis overwegen de behandeling te staken.

Bij staken van de behandeling de dosering geleidelijk gedurende minimaal 1 week onafhankelijk van de indicatie, afbouwen om rebound of status epilepticus te voorkomen.

Voorzichtigheid is geboden bij epilepsiepatiënten met verschillende typen aanvallen zoals bij primair gegeneraliseerde aanvallen (waaronder absences) omdat gabapentine bij sommigen deze aanvallen kan versterken.

Bij ouderen en bij patiënten met een verstoorde ademhalingsfunctie of luchtwegaandoening, neurologische aandoening of nierinsufficiëntie is meer kans op ademhalingsdepressie en kan aanpassing van de dosering nodig zijn.

Bij ouderen (> 65 j.) is gabapentine niet systematische onderzocht en lijken slaperigheid, perifeer oedeem en asthenie vaker op te treden. De effecten op het leren en de ontwikkeling van kinderen en adolescenten zijn niet onderzocht.

Gevallen van misbruik en afhankelijkheid zijn gemeld; wees voorzichtig bij een voorgeschiedenis van drugs- en geneesmiddelenmisbruik.

Gabapentine kan de rijvaardigheid en het vermogen machines te gebruiken beïnvloeden.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Gabapentine heeft geen enzyminducerend of enzyminhiberend effect.

Niet beoordeeld: gelijktijdige toediening van aluminium- of magnesiumhydroxidehoudende antacida verlaagt de biologische beschikbaarheid met max. 24%; de fabrikant adviseert inname met een tussenpoos van ten minste 2 uur.

Orale toediening van morfine kan de AUC met ong. 44% verhogen.

Bij combinatie met middelen die het centraal zenuwstelsel dempen kan ademhalingsdepressie optreden.

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

BARBITURATEN EN VERWANTE VERBINDINGEN
N03AA02

Primidon

Mysoline
N03AA03
HYDANTOINEDERIVATEN

Fenytoine

Diphantoine, Epanutin
N03AB02
SUCCINIMIDEDERIVATEN

Ethosuximide

Ethymal, Suxilep, Petnidan, Petnimid
N03AD01
BENZODIAZEPINEDERIVATEN

Clonazepam

Rivotril
N03AE01
CARBOXAMIDEDERIVATEN

Carbamazepine

Tegretol
N03AF01

Oxcarbazepine

Trileptal
N03AF02

Rufinamide

Inovelon
N03AF03
VETZUURDERIVATEN
N03AG01

Vigabatrine

Sabril
N03AG04
OVERIGE ANTI-EPILEPTICA

Brivaracetam

Briviact
N03AX23

Cannabidiol

Epidyolex
N03AX24

Felbamaat

Taloxa
N03AX10

Lacosamide

Vimpat
N03AX18

Lamotrigine

Lamictal
N03AX09

Levetiracetam

Keppra, Kevesy, Matever
N03AX14

Perampanel

Fycompa
N03AX22

Pregabaline

Lyrica
N03AX16

Stiripentol

Diacomit
N03AX17

Sultiam

Ospolot
N03AX03

Topiramaat

Topamax
N03AX11

Zonisamide

Zonegran
N03AX15

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Referenties

  1. Gallowy KS et al, Pain and symptom control in terminally ill children, Pediatr Clin North Am, 2000, 47, 711-46.
  2. Haig GM, et al, Single-dose gabapentin pharmacokinetics and safety in healthy infants and children, J Clin Pharmacol, 2001, 41, 507-14
  3. Hauer JM, et al, Gabapentin successfully manages chronic unexplained irritability in children with severe neurologic impairment., Pediatrics, 2007, 119, 519-22.
  4. Lauder GR, et al, Neuropathic pain following multilevel surgery in children with cerebral palsy: a case series and review, Paediatr Anaesth, 2005, 15, 412-20
  5. Tallian KB, et al, Pharmacokinetics of gabapentin in paediatric patients with uncontrolled seizures., J Clin Pharm Ther, 2004, 29, 511-5
  6. Informatorium Medicamentorum, (Interacties), Geraadpleegd 12 mrt 2020
  7. ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 12 mrt 2020
  8. Phizer BV, SmPC Neurontin (RVG 22481) 18 sept 2014, Geraadpleegd 25 okt 2014
  9. Gatti G et al. , Plasma gabapentin concentrations in children with epilepsy: influence of age, relationship with dosage, and preliminary observations on correlation with clinical response., Ther Drug Monit., 2003, 25(1), 54-60
  10. Mills JKA et al. , Retention rate of gabapentin in children with intractable epilepsies at 1 year., Seizure, 2012, 21, 28-31
  11. Anghelescu DL et al. , Neuropathic pain during treatment for childhood acute lymphoblastic leukemia., Pediatr Blood Cancer., 2011, 57(7), 1147-53
  12. Appleton R et al., Gabapentin as add-on therapy in children with refractory partial seizures: a 12-week multicenter, double-blind, placebo-controlled study., Epilepsia. , 1999, 40, 1147-1154
  13. Nonoda Y et al. , The efficacy of gabapentin in children of partial seizures and the blood levels., Brain Dev, 2013, 36(3), 194-202
  14. Hauer JM et al., Treatment with gabapentin associated with resolution of apnea in two infants with neurologic impairment., J Palliat Med., 2013, Apr;16(4)
  15. Edwards L et al. , Gabapentin Use in the Neonatal Intensive Care Unit., J Pediatr., 2016, 169, 310-2
  16. Boesen ML et al. , Newborn with severe epidermolysis bullosa: to treat or not to treat? , BMJ Case Rep., 2016
  17. Allegaert K, et al., Gabapentin as part of multimodal analgesia in a newborn with epidermolysis bullosa. , Paediatr Anaesth., 2010, 20(10), 972-3
  18. Haney AL et al. , Gabapentin therapy for pain and irritability in a neurologically impaired infant., Pharmacotherapy, 2009, 29(8), 997-1001
  19. Brown SC et al. , A randomized controlled trial of amitriptyline versus gabapentin for complex regional pain syndrome type I and neuropathic pain in children., Scand J Pain, 2016, 13, 156-63
  20. Shapiro DY et al. , Gabapentin as add-on therapy for refractory partial seizures in children 1-36 months of age: a novel short-term, placebo-controlled trial., Epilepsia., 2000, 41(7), 106
  21. Appleton R et al. , Gabapentin as add-on therapy with refractory partial seizures: a 24-week, multicenter, open-label study., Dev Med Child Neurol., 2001, 43(4), 269-73
  22. Ouellet D et al., Population pharmacokinetics of gabapentin in infants and children, Epilepsy Res, 2001, 47(3), 229-41

Nog geen tweede medicijn geselecteerd.
Druk op ‘geneesmiddelen’ en vervolgens op om een geneesmiddel toe te voegen aan deze kolom.

Wijzigingen

  • 15 maart 2021 09:53: ref.deleted
  • 31 maart 2020 17:02: De beschikbare wetenschappelijke literatuur over de toepassing van gabapentine bij kinderen is opnieuw beoordeeld. Dit heeft geleid tot de toevoeging van PK data, de uitbreiding van de leeftijdsgroep bij toepassing bij epilepsie en de toevoeging van bijwerkingen bij kinderen.
  • 19 maart 2015 09:10: De klinische gevolgen bij nierfunctiestoornissen zijn toegevoegd.

Wijzigingen