Atropine oculaire toepassing

Stofnaam
Atropine oculaire toepassing
Merknaam
-
ATC code
S01FA01
Vergelijk met … Reageer

Atropine oculaire toepassing

Doseringen
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties

Voor ouders op Apotheek.nl
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Atropine is een parasympathicolyticum; toegediend in het oog veroorzaakt het mydriase en cycloplegie. Werking: mydriase maximaal na 30–40 min, cycloplegie maximaal na 1–3 uur. Werkingsduur: mydriase en cycloplegie 1–2 weken. De sterkte 0,01% geeft geen uitgesproken mydriase en minimale cycloplegie.

Bij intra-oculaire ontstekingen (uveïtis anterior) worden verklevingen van de iris met de lens voorkomen en treedt verlichting van pijn op.

Bij amblyopie zorgt atropine bij toepassing in het goede oog ervoor dat het niet meer kan accommoderen en met name dichtbij wazig zicht ontstaat (alternatief voor afplakken). Hierdoor wordt het luie oog gedwongen om te kijken en gestimuleerd tot ontwikkeling. Behandeling met atropine oogdruppels bij amblyopie is alleen mogelijk indien het verschil in zicht tussen beide ogen max. 20% is en het luie oog voor minstens 50% ziet.

Bij myopie is het exacte werkingsmechanisme nog niet bekend; uit onderzoek is gebleken dat atropine de lengtegroei van het oog en daarmee de myopie-progressie kan afremmen

Farmacokinetiek bij kinderen

Er is geen informatie beschikbaar over de farmacokinetiek bij kinderen.

Label dosisadvies Kinderformularium

Mydriaticum, cycloplegium,
<2,5 jaar: Off-label
>2,5 jaar: on- label
Acute fase van uveitis: Off-label
Myopie: off-label

 

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

Mydriaticum en cycloplegium voor diagnostische doeleinden; de behandeling van intra-oculaire ontstekingen ter voorkoming van synechieën:
> 2,5 jaar: 0,5% atropinesulfaat: 1-2 druppels in aangedane oog.
 

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Atropine oogdruppels 0,01% (0,1 mg/ml), 0,05% (0,5 mg/ml), 0.25% (2,5 mg/ml); 0,5% (5 mg/ml); 1% (10 mg/ml);  FNA Bevat boorzuur. Conserveermiddel: benzalkoniumchloride.
Minims: 1% (10 mg/ml)
 

Ongewenste hulpstoffen

Wees voorzichtig met benzalkoniumchloride, in sommige oogdruppels, bij droge ogen of een beschadigde cornea, vanwege het risico op keratitis punctata en/of toxische ulceratieve keratopathie bij langdurig gebruik. Benzalkoniumchloride kan tevens zachte contactlenzen doen verkleuren. Contactlenzen voor het indruppelen uitnemen en na 15 minuten weer indoen.

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Doseringen

Mydriaticum, cycloplegicum
  • Oculair
    • 1 maand tot 1 jaar
      [1] [2] [3] [4] [6]
      • 0,25%-0,5 % oplossing atropine 1 druppel(s)/dosis 2 dd.
      • Behandelduur:

        Gedurende 2-3 dagen en in de ochtend voorafgaand aan de retinoscopie

      • Lagere sterkte gebruiken indien bijwerkingen optreden

    • 1 jaar tot 18 jaar
      [1] [2] [3] [4]
      • 0,5 % oplossing atropine: 1 druppel(s)/dosis 2 dd.
      • Behandelduur:

        Gedurende 2-3 dagen en in de ochtend voorafgaand aan de retinoscopie
Acute fase van uveïtis
  • Oculair
    • 4 jaar tot 18 jaar
      • 0,5 % atropine oplossing: 1 - 2 druppel(s)/dosis 2-3 dd.

      • Voor kortdurend gebruikt.
        Er zijn geen studies verricht naar het gebruik van atropine voor deze indicatie.
Ernstige myopie
  • Oculair

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

Er zijn geen gegevens bekend over doseeraanpassing bij nierfunctiestoornissen.

Bijwerkingen bij kinderen

Bijwerkingen komen zelden voor, maar omvatten anticholinergische effecten zoals droge mond en huid, blozen, verhoogde lichaamstemperatuur, urinewegsymptomen, gastro-intestinale symptomen en tachycardie. Deze effecten komen vaker voor bij zuigelingen en kinderen.
Zuigelingen kunnen zeer zelden levensbedreigende aandoeningen ervaren zoals slaperigheid, convulsies, hoge koorts en coma.
(SmPC Atropine)

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Zeer vaak (> 10%): fotosensibilisatie en wazig zien (frequentie > 30%); zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen. Voorbijgaand prikkelend of branderig gevoel direct na de toediening.

Vaak (1-10%): hartkloppingen. Hoofdpijn, duizeligheid, blozen. Urineretentie. Droge mond. Verwardheid. Koorts.

Soms (0,1-1%): heftige oogpijn door verhoogde oogdruk; zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen. Overgevoeligheidsreacties (gekenmerkt door jeuk, roodheid, zwelling aan het oog of huiduitslag).

Verder zijn gemeld: oogirritatie, conjunctivitis, oogoedeem, blefaritis en allergische reacties aan het oog.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Contra-indicatie algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

  • verhoogde intra-oculaire druk;
  • nauwe-kamerhoekglaucoom of bij vermoeden hiervan.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Zuigelingen en peuters tot twee jaar en kinderen met Down syndroom zijn bijzonder gevoelig voor de effecten van atropine. Voorzichtheid bij dosering is noodzakelijk. 

Voorzichtigheid is geboden bij kinderen met koorts, aangezien het vermogen om de temperatuur te reguleren verminderd kan zijn door remming van de zweetsecretie.

Druk de traanbuis even dicht tijdens en direct na toediening om het risico op systemische reacties te verminderen. Zorg ervoor dat de druppeloplossing niet snel afvloeit naar de neus- en keelholte. (SmPC Atropine).

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Iriskleur en werking: Atropine heeft een hoge affiniteit voor melanine; de oogdruppels werken sterker bij patiënten met lichte irissen en een blanke huid dan bij patiënten met donkere irissen en een donkere huid.

Systemische anticholinerge bijwerkingen kunnen optreden. Bij voorkeur niet toepassen bij patiënten met cardiovasculaire aandoeningen. Wees voorzichtig bij ouderen en kleine kinderen en staak de behandeling indien systemische bijwerkingen optreden.

Heftige oogpijn kan wijzen op een acute verhoging van de intra-oculaire druk; bij het optreden van heftige oogpijn, een rood oog en het zien van kringen rondom lichtpunten een oogarts raadplegen.

Er kan wazig zicht en overgevoeligheid voor licht optreden, meestal aanhoudend 1–2 weken na toediening. Adviseer niet aan het verkeer deel te nemen of anderszins gevaarlijke activiteiten te ondernemen totdat het zicht weer helder is. Indien overgevoeligheid voor licht optreedt, de ogen beschermen met een donkere bril en/of door het dragen van een pet (kinderen). De 0,01% atropinedruppels geven geen mydriase en daardoor geen klachten bij fel licht.

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Oculair toegediende parasympathicolytica kunnen de werking van eveneens oculair toegediende parasympathicomimetica antagoneren.

MYDRIATICA EN CYCLOPLEGICA

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

PARASYMPATHICOLYTICA

Cyclopentolaat

Cyclogyl, Cyclopentolaat Minims
S01FA04
S01FA05

Tropicamide

Minims tropicamide
S01FA06
SYMPATHICOMIMETICA EXCL GLAUCOOMMIDDELEN

Fenylefrine Oculaire toepassing

Monofree Fenylefrine, Fenylefrine Minims, Visadron
S01FB01

Referenties

  1. Zetterstrom C. , The effect of phenylephrine on the accommodative process in man, Acta Ophthalmol (Copenh), 1984, Dec;62(6), 872-8
  2. Bausch&Lomb Pharma, SPC Atropine Minims (RVG 09357), www.cbg-meb.nl, Geraadpleegd 20 okt 2010, http://db.cbg-meb.nl/IB-teksten/h09357.pdf
  3. Ebri A, et al, Cost-effectiveness of cycloplegic agents: results of a randomized controlled trial in nigerian children. , Invest Ophthalmol Vis Sci. , 2007, Mar;48(3), 1025-31
  4. Ingram RM, et al, Refraction of 1-year-old children after cycloplegia with 1% cyclopentolate: comparison with findings after atropinisation., Br J Ophthalmol., 1979 , May;63(5), 348-52
  5. World Society of Ophthalmology & Strabismus, Myopia Consensus Statement, http://wspos.org/wp-content/uploads/2016/04/WSPOS_Consensus-Statement_Myopia.pdf, Geraadpleegd 10 okt 2016
  6. Nederlands Oogheelkundig Gezelschap, Expert opinion, 2019
  7. Yam JC, et al, Low-Concentration Atropine for Myopia Progression (LAMP) Study A Randomized, Double-Blinded, Placebo-Controlled Trial of 0.05%, 0.025%, and 0.01% Atropine Eye Drops in Myopia Control, Ophthalmology, 2019, 126, 113-1
  8. Yam JC, et al, Two-Year Clinical Trial of the Low-Concentration Atropine for Myopia Progression (LAMP) Study, Ophthalmolog, 2020, 127, 910-919
  9. Werkgroep Neonatale Farmacologie NVK sectie Neonatologie., Expert opinion NEODOSE, May 2024
  10. ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 11 juli 2025
  11. Informatorium Medicamentorum, (Interacties), Geraadpleegd 11 juli 2025

Wijzigingen

  • 22 juli 2025 11:27: De beschikbare wetenschappelijke literatuur over de toepassing van atropine bij neonaten is beoordeeld in het kader van het NEODOSE project. Er zijn geen studies gevonden die de toepassing bij neonaten onderbouwen. Het huidige doseeradvies voor kinderen van 0-18 jaar blijft ongewijizigd.Er is een waarschuwing toegevoegd om opname via de traanbuis te minimaliseren
  • 13 oktober 2020 08:35: Het doseeradvies voor toepassing van atropine bij myopie is gewijzigd op basis van de LAMP studies van Yam et al. Deze tonen aan dat een hogere concentratie (0,05%) betere uitkomsten geeft.
  • 31 maart 2020 15:46: Bijwerkingen bij kinderen toegevoeg obv SmPC
  • 27 januari 2017 10:43: De leeftijdsondergrens van de indicatie ernstige myopie is aangepast op basis van expert opinie.
  • 17 oktober 2016 14:12: Naar aanleiding van een melding bij het CMR, waarbij een te hoge sterkte is toegepast bij een kind met ernstige myopie is de indicatie ernstige myopie met bijbehorende (juiste) sterkte oogdruppel opgenomen in het Kinderformularium.

Therapeutic Drug Monitoring


Overdosering