Geneesmiddel | Benzylpenicilline

Zuigelingen: 60.000 IE/kg/dag in 2-3 giften
<12 jaar: 25.000-250.000 IE/kg/dag in 4-6 giften (< 3 jaar: 25% van volwassen dosering ; >3 jr en <12 jr: 50% van volwassen dosering)
> 12 jaar en volwassenen: in het algemeen 4-6 dd 1-4 milj IE IM of IV

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Poeder voor inj.vlst. (Na-zout) 1 milj. IE, 10 milj. IE

Eigenschappen

Bactericide antibioticum met smal werkingsspectrum, dat grampositieve en enkele gramnegatieve micro-organismen omvat. Gevoelig zijn o.a. Staphylococcus aureus (penicillinase negatief), streptokokken, Bacillus anthracis, Clostridium perfringens, Cl. tetani, Neisseria meningitidis, N. gonorrhoeae, Haemophilus influenzae, sommige stammen van Actinomyces, sommige spirillen en spirocheten (o.a. Treponema pallidum). Ongevoelig zijn o.a. penicillinasevormende micro-organismen, Chlamydia, mycobacteriën, Mycoplasmata, schimmels, virussen en gisten. Resistentie tegen St. aureus en B. anthracis komt vaak voor. Benzylpenicilline is gevoelig voor penicillinase. Benzylpenicilline is zuur-gevoelig.

Kinetische gegevens

Uit de studies van Metsvaht et al. en Muller en et al. blijkt dat de klaring van benzylpenicilline bij neonaten met toename van het lichaamsgewicht toeneemt. De volgende farmacokinetische parameters bij kinderen zijn gevonden:

Leeftijd	T1/2	Cl (ml/min/kg)	V (l/kg)
Neonaat <1 week, <2000 g	4-6 uur	1,2-1,5	0,41-0,64
Neonaat <1 week, >2000 g	2-3 uur
Neonaat 1-4 wk, <2000 g	2-3 uur
Neonaat 1-4 wk, >2000 g	0,5-2 uur
>1 maand	0,5-1,2 uur

Doseringen

Ga snel naar:

Indicatie: Infecties, sepsis
Intraveneus < 1 week en geboortegewicht < 2000 gr ^{[4] [7] [8] [9]} 50.000 IE/kg/dag in 2 doses. < 1 week en geboortegewicht ≥ 2000 gr 75.000 IE/kg/dag in 3 doses. 1 week tot 4 weken en geboortegewicht < 2000 gr ^{[1] [7] [8] [9]} 75.000 IE/kg/dag in 3 doses. 1 week tot 4 weken en geboortegewicht ≥ 2000 gr ^{[1] [7] [8] [9]} 100.000 IE/kg/dag in 4 doses. 1 maand tot 18 jaar ^{[1] [6]} 100.000 - 400.000 IE/kg/dag in 4 - 6 doses , max: 24.000.000 IE/dag.

Indicatie: Infecties, sepsis

Intraveneus
- < 1 week en geboortegewicht < 2000 gr
  ^{[4]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]}
  - 50.000 IE/kg/dag in 2 doses.
- < 1 week en geboortegewicht ≥ 2000 gr
  - 75.000 IE/kg/dag in 3 doses.
- 1 week tot 4 weken en geboortegewicht < 2000 gr
  ^{[1]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]}
  - 75.000 IE/kg/dag in 3 doses.
- 1 week tot 4 weken en geboortegewicht ≥ 2000 gr
  ^{[1]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]}
  - 100.000 IE/kg/dag in 4 doses.
- 1 maand tot 18 jaar
  ^{[1]
  
  [6]}
  - 100.000 - 400.000 IE/kg/dag in 4 - 6 doses , max: 24.000.000 IE/dag.

Indicatie: Meningitis
Intraveneus < 1 week en geboortegewicht < 2000 gr ^{[1] [5] [7] [8] [9]} 100.000 IE/kg/dag in 2 doses. < 1 week en geboortegewicht ≥ 2000 gr ^{[1] [5] [7] [8] [9]} 150.000 IE/kg/dag in 3 doses. 1 week tot 4 weken en geboortegewicht < 2000 gr ^{[1] [5] [7] [8] [9]} 150.000 IE/kg/dag in 3 doses. 1 week tot 4 weken en geboortegewicht ≥ 2000 gr ^{[1] [5] [7] [8] [9]} 200.000 IE/kg/dag in 4 doses. 1 maand tot 18 jaar ^{[1] [5]} 250.000 - 400.000 IE/kg/dag in 4 - 6 doses , max: 12.000.000 IE/dag.

Indicatie: Meningitis

Intraveneus
- < 1 week en geboortegewicht < 2000 gr
  ^{[1]
  
  [5]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]}
  - 100.000 IE/kg/dag in 2 doses.
- < 1 week en geboortegewicht ≥ 2000 gr
  ^{[1]
  
  [5]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]}
  - 150.000 IE/kg/dag in 3 doses.
- 1 week tot 4 weken en geboortegewicht < 2000 gr
  ^{[1]
  
  [5]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]}
  - 150.000 IE/kg/dag in 3 doses.
- 1 week tot 4 weken en geboortegewicht ≥ 2000 gr
  ^{[1]
  
  [5]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]}
  - 200.000 IE/kg/dag in 4 doses.
- 1 maand tot 18 jaar
  ^{[1]
  
  [5]}
  - 250.000 - 400.000 IE/kg/dag in 4 - 6 doses , max: 12.000.000 IE/dag.

Indicatie: Vroege neuroborreliose
Intraveneus < 9 jaar ^[10] 200.000 - 400.000 IE/kg/dag in 6 doses , max: 18.000.000 IE/dag. Behandelduur: 14 dagen ≥ 9 jaar ^[10] 12.000.000 - 20.000.000 IE/dag in 6 doses. Behandelduur: 14 dagen

Indicatie: Congenitale syfilis
Intraveneus a terme neonaat ^[11] Startdosering: De eerste 7 dagen na de geboorte 100.000 IE/kg/dag in 2 doses. Onderhoudsdosering: 150.000 IE/kg/dag in 3 doses. Gedurende 3 dagen.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

Aanpassingen als volgt:

GFR 50-80 ml/min/1.73 m2

Aanpassing niet nodig

GFR 30-50 ml/min/1.73 m2

Aanpassing niet nodig

GFR 10-30 ml/min/1.73 m2

een algemeen advies kan niet worden gegeven. Per patiënt moet een afweging worden gemaakt tussen het beoogde effect, de risico's van bijwerkingen bij overdosering en therapiefalen bij onderdosering.

GFR < 10 ml/min/1.73 m2

een algemeen advies kan niet worden gegeven. Per patiënt moet een afweging worden gemaakt tussen het beoogde effect, de risico's van bijwerkingen bij overdosering en therapiefalen bij onderdosering.

BETALACTAM-ANTIBIOTICA, PENICILLINES

PENICILLINES MET BREED SPECTRUM
	Amoxicilline	J01CA04

BETALACTAMASE-GEVOELIGE PENICILLINES
	Benzathinebenzylpenicilline	J01CE08
	Feneticilline Broxil	J01CE05
	Fenoxymethylpenicilline	J01CE02

BETALACTAMASE-RESISTENTE PENICILLINES
	Flucloxacilline Floxapen	J01CF05

COMBINATIEPREPARATEN
	Amoxicilline + clavulaanzuur Augmentin	J01CR02
	Piperacilline (als Na-zout) / Tazobactam (als Na-zout) Tazocin	J01CR05

Bijwerkingen bij kinderen

Overgevoeligheidsreacties, koorts. Na i.m. toediening kan spiernecrose en ontsteking op de plaats van toediening optreden, na i.v. toediening tromboflebitis. Verder ten gevolge van hoge doseringen: interstitiële nefritis, bloedbeeldafwijkingen, stollingsstoornissen.

Bijwerkingen bij volwassenen

Overgevoeligheidsreacties zoals urticaria, exfoliatieve dermatitis, soms oedeem van de larynx, zelden anafylactische shock, serumziekte, vasculitis. Bij hoge doseringen: interstitiële nefritis, veranderingen in het bloedbeeld (agranulocytose, leukopenie, hemolytische anemie), stollingsstoornissen, hallucinaties, slaperigheid en neurotoxiciteit (bv. convulsies, vooral bij nierfunctiestoornissen). Jarisch-Herxheimer reactie (met koorts, rillingen, myalgie, zere keel, hoofdpijn en tachycardie) kan bij de behandeling van syfilis optreden binnen 2-12 uur na toediening van de eerste dosis. Vooral bij congestieve hartaandoeningen kunnen bij hoge doseringen hypernatriëmie, metabole alkalose of waterretentie optreden. Na i.m. toediening kan spiernecrose en ontsteking op de plaats van toediening optreden, na i.v. toediening tromboflebitis.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt

Meld hier

Contraindicaties bij volwassenen

Overgevoeligheid voor penicillinen. Voorzichtigheid is geboden bij overgevoeligheid voor cefalosporinen.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Tussen penicillines onderling en (in mindere mate) cefalosporines kan kruisallergie en kruisresistentie voorkomen. Allergische reacties van huid en slijmvliezen kunnen soms pas na 48 uur optreden. In deze gevallen dient de behandeling te worden gestaakt. Bij hoge doses rekening houden met Na-gehalte. Bij nierinsufficiëntie geen hoge doses toedienen, wegens gevaar voor neurotoxiciteit, tubulusnecrose en anurie.

Waarschuwingen en voorzorgen bij volwassenen

Interacties

Relevant: tetracyclines (bacteriostatisch effect) kunnen in vitro het bactericide effect van penicillines antagoneren. Dit berust op de aanname dat bactericide antibiotica uitsluitend groeiende bacteriën kunnen doden. Het klinische belang daarvan is alleen aannemelijk gemaakt bij meningitis, endocarditis en bij patiënten met ernstige neutropenie. Bij deze levensbedreigende infecties moet de combinatie worden vermeden.

Niet beoordeeld: probenecide, fenylbutazon, acetylsalicylzuur en indometacine kunnen de halfwaardetijd van benzylpenicilline verlengen, doordat ze de tubulaire secretie van benzylpenicilline remmen.

Combinatie van penicillines met aminoglycosiden kan een synergistische werking hebben.

Referenties

Hartwig NC, et al, Vademecum pediatrische antimicrobiële therapie, 2005
ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 10 okt 2014
Informatorium Medicamentorum, (Interacties), Geraadpleegd 10 okt 2014
American Academy of Pediatrics, Committee on Infectious Diseases, Red Book; Report of the Committee on Infectious Diseases, Elk Grove Village, IL:, 2003, 26th ed
American Academy of Pediatrics Committee on Infectious Diseases, Treatment of Bacterial Meningitis, Pediatrics, 1988, 81, 904-7
Jacobson SJ, et al, A randomized controlled trial of penicillin vs clindamycin for the treatment of aspiration pneumonia in children., Arch Pediatr Adolesc Med, 1997, 151, 701-4
Metsvaht T, et al, Pharmacokinetics of penicillin g in very-low-birth-weight neonates, Antimicrob Agents Chemother, 2007, 51, 1995-2000
McCracken GH Jr, et al, Clinical pharmacology of penicillin in newborn infants, J Pediatr, 1973, 82, 692-8
Muller AE, et al, Pharmacokinetics of penicillin G in infants with a gestational age of less than 32 weeks, Antimicrob Agents Chemother, 2007, 51, 3720-5
CBO, Richlijn Lymeziekte, www.cbo.nl, 2013, 71-85
LCI, Richtlijn Syfilis, 04-05-2011

Wijzigingen

22 augustus 2019 13:49: De maximale dosering bij meningitis is aangepast op basis van de SmPC ivm de toegenomen gevoeligheid voor toevallen en een Jarisch-Herxheimerreactie
22 september 2015 12:10: Aanpassing indicaties obv gewijzigde CBO richtlijn Lyme
24 april 2015 12:54: Sepsis expliciet benoemd onder de indicatie infecties
26 maart 2015 11:26: CORRECTIE DOSERING: bij de indicatie infecties bij 1 mnd tot 18 jaar stond de maximale dosering foutief vermeld in IE/kg/dag in plaats van IE/dag.
10 maart 2015 12:58: De literatuur over de toepassing van benzylpenicilline bij kinderen is opnieuw beoordeeld. Dit heeft geleid tot de toevoeging van de indicatie Lyme-meningitis en een aanpassing van het doseeradvies bij nierfunctiestoornissen.