Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Farmacokinetiek bij kinderen

Geen informatie

Algemene opmerkingen

Na intramusculaire toediening van benzathinepenicilline wordt uit het weefseldepot gedurende lange tijd benzylpenicilline aan het bloed afgegeven.

Label dosisadvies Kinderformularium

Hemolytische streptokokken Groep A (acuut reuma):
< 30 kg: Off-label
> 30 kg: On-label
Pneumonie obv S. pneumoniae: Off-label
Congenitale syfilis: On-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Doseringen

Infectie groep A hemolytische streptokokken (GABHS), pneumonie op basis van S. pneumoniae
Intramusculair ≥ 1 jaar en < 20 kg [5] [7] [8] 600.000 IE/dosis, éénmalig. ≥ 20 kg [5] [7] [8] 1.200.000 IE/dosis, éénmalig.

Profylaxe infectie GABHS
Intramusculair ≥ 1 jaar en < 20 kg [1] [4] [6] 600.000 IE/dosis elke 3-4 weken. ≥ 20 kg [1] [4] [6] 1.200.000 IE/dosis elke 3-4 weken.

Syfilis zonder neurologische betrokkenheid (congenitaal; primair en secundair stadium; vroeg of laat latent stadium; syfilis van onbekende duur)
Intramusculair 0 jaar tot 18 jaar [2] [9] [12] 50.000 IE/kg/dosis eenmalig (bij congenitaal; primair en secundair stadium; vroeg latent stadium ) of 1 x per week gedurende 3 weken (bij laat latent of latent gedurende onbekende duur). Max: 2.400.000 IE/dosis. De voorkeur gaat uit naar IV behandeling met benzylpenicilline. Behandeling in overleg met een infectioloog.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

Aanpassingen als volgt:

GFR 50-80 ml/min/1.73 m2

Aanpassing niet nodig

GFR 30-50 ml/min/1.73 m2

Aanpassing niet nodig

GFR 10-30 ml/min/1.73 m2

een algemeen advies kan niet worden gegeven. Per patiënt moet een afweging worden gemaakt tussen het beoogde effect, de risico's van bijwerkingen bij overdosering en therapiefalen bij onderdosering.

GFR < 10 ml/min/1.73 m2

een algemeen advies kan niet worden gegeven. Per patiënt moet een afweging worden gemaakt tussen het beoogde effect, de risico's van bijwerkingen bij overdosering en therapiefalen bij onderdosering.

Bijwerkingen bij kinderen

 Na i.m. toediening kan spiernecrose en ontsteking op de plaats van toediening optreden.

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Vaak (1-10%): candidiasis. Misselijkheid, diarree. Positieve directe antiglobulinetest.

Soms (0,1-1%): braken, glossitis, stomatitis.

Zelden (0,01-0,1%): allergische reacties zoals: urticaria, angio-oedeem, anafylactische reactie (incl. shock) en anafylactoïde reacties (astma, purpura, maagdarmklachten), erythema multiforme, exfoliatieve dermatitis, het optreden van koorts, gewrichtspijn. Nefropathie, interstitiële nefritis.

Zeer zelden (< 0,01%): hemolytische anemie, leukopenie, agranulocytose, trombocytopenie.

Verder zijn gemeld: serumziekte. Cholestase, hepatitis. Pseudomembraneuze colitis. Jarisch-Herxheimer-reactie. Geneesmiddelenreactie met eosinofilie en systemische symptomen (DRESS-syndroom), 'fixed drug eruption'. Bij patiënten met dermatomycose kunnen para-allergische reacties optreden, aangezien er sprake kan zijn van gemeenschappelijke antigeniciteit tussen penicillinen en dermatofyte metabolieten. Infiltraten en/of pijn op de plaats van injectie. Nicolau-syndroom. Hoigné-syndroom bij onbedoelde intravasculaire injectie. Bij onbedoelde intra-arteriële injectie kunnen ernstigere complicaties optreden, zoals vasculaire occlusie, trombose en gangreen, en als gevolg van een hoge injectiedruk kan de geïnjecteerde vloeistof teruglopen in de arteria iliaca communis, aorta of vaten in het ruggenmerg. Herhaalde injectie (bv. voor de behandeling van syfilis) in een beperkt gebied van het spierweefsel kan weefselbeschadiging en toegenomen plaatselijke vascularisatie teweegbrengen; zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.

De Jarisch-Herxheimer-reactie (met hypotensie, tachycardie, vasodilatatie, koorts, koude rillingen, hoofd- en spierpijn, rigor en zere keel) kan bij de behandeling van syfilis optreden, meestal binnen 2–12 uur na toediening van de eerste dosis. De reactie wordt vooral gezien bij syfilis met een hoge 'bacterial load', zoals bij een hoge VDRL-titer en in het tweede stadium. Bij zwangere vrouwen kán dit een vroegtijdige partus en foetale nood veroorzaken; echter dit is geen reden om hen de syfilisbehandeling te onthouden. De symptomen kunnen worden onderdrukt met antipyretica, maar ze verdwijnen ook doorgaans vanzelf na 10–12 uur.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

• Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
• Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt

Meld hier

Contra-indicatie algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

• overgevoeligheid voor penicillinen of voor soja of pinda's;
• ernstige overgevoeligheid (bv. anafylaxie) voor andere β-lactamantibiotica (bv. cefalosporine, carbapenem of monobactam).

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Toedieningen zijn intramusculair en niet intraveneus.

Uitsluitend diep i.m. langzaam inspuiten, bij voorkeur in m. gluteus; bij kinderen jonger dan 2 jaar bij voorkeur midlateraal in de dij.

Om een goede spuitbaarheid van het preparaat te verkrijgen wordt geadviseerd een naald met een interne diameter van tenminste 0,9 mm te gebruiken [SmPC]. Een kleinere naaldgrootte vermindert de pijn bij injectie, maar is in de praktijk niet altijd haalbaar vanwege de slechte spuitbaarheid van het preparaat.

Pijn bij injectie kan verder worden verminderd door door het volume penicilline te verhogen van 2,5 naar 3,5 ml (gebruikelijk oplosmiddel: water voor injectie) en te wachten tot de gebruikte alcohol ter desinfectie van de huid is verdampt. Grote volumina (≥4ml) geven ook problemen. In het onderzoek van Amir (1998) wordt benzathinebenzylpenicilline toegediend in een lidocaine oplossing 1% ter vermindering van de pijn. 

 

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

(Kruis)overgevoeligheid/kruisresistentie: Tussen penicillinen onderling en (in mindere mate) penicillinen en cefalosporinen kan kruisovergevoeligheid én kruisresistentie voorkomen; wees voorzichtig bij overgevoeligheid voor penicillinen en andere β–lactam antibiotica zoals cefalosporinen en carbapenems. Wees tevens voorzichtig bij atopische personen (met bronchiaal astma, hooikoorts), urticaria of een ernstige allergische reactie in de voorgeschiedenis. Reacties van huid en/of slijmvliezen kunnen soms pas na 48 uur optreden; in deze gevallen de therapie staken en een behandeling met antihistaminica instellen.

Wees voorzichtig bij lever- of nierinsufficiëntie, en pas de dosering aan bij een verminderde nierfunctie, zie rubriek Dosering.

Bij langdurige behandeling (> 5 dagen) bloedbeeld en nierfunctie controleren.

Bij aanhoudende ernstige diarree de diagnose pseudomembraneuze colitis overwegen. Bij bevestiging hiervan onmiddellijk de behandeling met benzathinebenzylpenicilline staken. Antiperistaltische middelen in deze situatie zijn gecontra-indiceerd.

Bij syfilis is periodieke controle en serologische follow-up aangewezen. Indien neurologische betrokkenheid niet uitgesloten is bij patiënten met congenitale syfilis, is een ander penicilline geïndiceerd (benzylpenicilline), waarmee een hogere concentratie in de cerebrospinale vloeistof kan worden bereikt.

Herhaalde injectie (bv. voor de behandeling van syfilis) in een beperkt gebied van het spierweefsel kan weefselbeschadiging en toegenomen plaatselijke vascularisatie teweegbrengen. Daaropvolgende injecties vergroten de kans op penetratie van injectievloeistof in het bloed, ofwel door directe injectie in een bloedvat ofwel als gevolg van de injectiedruk zelf ofwel door 'wrijving' van het depot. Zorg daarom voor ruime afstand tussen twee opeenvolgende injecties.

Bij (onbedoelde) intravasculaire injectie kan het Hoigné-syndroom optreden. Dit gaat gepaard met symptomen van shock, tachycardie, doodsangst, verwardheid, hallucinaties, motorische stoornissen, cyanose is mogelijk, collaps van de circulatie wordt doorgaans niet gezien. De oorzaak zijn micro-embolieën ten gevolge van de suspensie, de symptomen nemen binnen een uur af; bij ernstige progressie kunnen parenterale sedativa worden toegediend.

Hoge doses penicillinen kunnen fout-positieve reacties veroorzaken bij:

het aantonen van urobilinogeen;
bepaling van 17-ketosteroïden (d.m.v. de Zimmerman-reactie);
een aantal (niet-enzymatische) testen op glucose in de urine (Benedict, Clinitest);
de bepaling van eiwit in de urine bij gebruikmaking van precipitatietechnieken (Folin-Ciocalteu-Lowry methode, biureetreactie) of door middel van de ninhydrine-proef.

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Niet beoordeeld:
De excretie van methotrexaat kan worden verminderd bij gelijktijdig gebruik met benzathinebenzylpenicilline.

Interacties penicillines algemeen:

Relevant:
Het effect van VKA's kan worden versterkt, waarschijnlijk door een verhoogde afbraak van stollingsfactoren gedurende de koortsperiode. Een uitzondering hierop is flucloxacilline.

Geen interactie:
In de literatuur is onvoldoende onderbouwing voor interactie met orale anticonceptiva, tetracyclines of met TNF-α-antagonisten. Er is aangetoond dat er geen interactie optreedt tussen digoxine en penicillines.

Niet beoordeeld:
Fenylbutazon, acetylsalicylzuur, probenecide en indometacine kunnen de halfwaardetijd van penicillines verlengen, doordat ze de tubulaire secretie remmen.
Combinatie van penicillines en aminoglycosiden kan een synergistische werking hebben.

• ANTIMICROBIELE MIDDELEN VOOR SYSTEMISCH GEBRUIK
• ANTIBACTERIELE MIDDELEN VOOR SYSTEMISCH GEBRUIK

BETALACTAM-ANTIBIOTICA, PENICILLINES

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

PENICILLINES MET BREED SPECTRUM
	Amoxicilline	J01CA04
	Pivmecillinam Selexid	J01CA08

BETALACTAMASE-GEVOELIGE PENICILLINES
	Benzylpenicilline Penicilline G	J01CE01
	Feneticilline Broxil	J01CE05
	Fenoxymethylpenicilline	J01CE02

BETALACTAMASE-RESISTENTE PENICILLINES
	Flucloxacilline Floxapen	J01CF05

COMBINATIEPREPARATEN
	Amoxicilline + clavulaanzuur Augmentin	J01CR02
	Piperacilline (als Na-zout) / Tazobactam (als Na-zout) Tazocin	J01CR05

Referenties

1. Aksit S, et al, Seasonal benzathine penicillin G prophylaxis for recurrent streptococcal pharyngitis in children, Acta Paediatr Jpn, 1998, Jun;40(3), 256-8
2. Sandoz B.V, SmPC Benzathinebenzylpenicilline (RVG 118693-5) 09-06-202, www.geneesmiddeleninformatiebank.nl
3. Franssen MJAM et al, Werkboek Kinderreumatologie, VU Uitgeverij, 2008, 2e druk
4. Lue HC, et al, Long-term outcome of patients with rheumatic fever receiving benzathine penicillin G prophylaxis every three weeks versus every four weeks, J Pediatr, 1994, Nov;125(5 Pt 1), 812-6
5. Ginsburg CM, et al, Serum penicillin concentrations after intramuscular administration of benzathine penicillin G in children, Pediatrics, 1982, Apr;69(4), 452-4
6. Kassem AS, et al, Rheumatic fever prophylaxis using benzathine penicillin G (BPG): two- week versus four-week regimens: comparison of two brands of BPG, Pediatrics, 1996, Jun;97(6 Pt 2, 992-5
7. Lagos R, et al, Benzathine penicillin G and miocamycin in the treatment of children with streptococcal pharyngitis: a controlled therapeutic trial] Penicilina G benzatina y miocamicina en el tratamiento de ninos con faringitis estreptococica: ensayo terapeutico cont, Rev Med Chil, 1993, Nov;121(11), 1274-9
8. Camargos PA, et al, Benzathine penicillin for unilateral lobar or segmental infiltrates presumptively caused by Streptococcus pneumoniae in children 2-12 years old, J Trop Pediatr, 1997, Dec;43(6), 353-60
9. Paryani SG, et al, Treatment of asymptomatic congenital syphilis: benzathine versus procaine penicillin G therapy., J Pediatr, 1994, Sep;125(3), 471-5.
10. Amir J, et al, Lidocaine as a diluent for administration of benzathine penicillin G, Pediatr Infect Dis J, 1998, Oct;17(10), 890-3
11. HJC de Vries et al, Richtlijn SOA voor de tweede lijn, Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV). , www.huidarts.info, 2012, 102
12. RIVM- Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding, Richtlijn Syfilis, www.lci.nl, Jan-2020
13. College voor zorgverzekeringen (CVZ), Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 13-6-2021

Wijzigingen

• 20 januari 2025 21:03: Bijwerking bij IM toediening toegevoegd
• 27 januari 2015 14:47: Een herbeoordeling van de literatuur heeft geleid tot een aanpassing van het doseeradvies. De leeftijdscategorien en de doseerfrequentie zijn aangepast

Therapeutic Drug Monitoring

Overdosering