Azitromycine

Stofnaam
Azitromycine
Merknaam
Zithromax
ATC code
J01FA10
Doseringen
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties

Voor ouders op Apotheek.nl
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Azitromycine is een bacteriostatisch (en voor sommige species bactericide) middel, behorend tot de azaliden, een subklasse van de macroliden. Azitromycine voorkomt de RNA–afhankelijke eiwitsynthese door te binden aan de 50S–ribosomale subunit.

Gewoonlijk gevoelig zijn:

  • Aeroob Gram-positief: Streptococcus pneumoniae (de erytromycine-gevoelige of penicilline-gevoelige stammen).
  • Aeroob Gram-negatief: Haemophilus ducreyi, Haemophilus influenzae, Haemophilus parainfluenzae, Moraxella catarrhalis (erytromycine-gevoelig of -intermediair) en Neisseria gonorrhoeae.
  • Anaeroob: Clostridium perfringens, Cutibacterium spp., Fusobacterium spp. (incl. Fusobacterium necrophorum, Fusobacterium nucleatum), Porphyromonas spp. en Prevotella spp.
  • Overig: Borrelia burgdorferi, Chlamydia trachomatis, Chlamydophila pneumoniae, Legionella spp. (incl. Legionella pneumophila), Listeria spp., Mycobacterium avium complex, Mycoplasma pneumoniae en Pasteurella multocida.

(Verworven) resistentie kan een probleem zijn (> 10% in minstens één EU-land) bij:

  • Aeroob Gram-positief: coagulase negatieve stafylokokken (meticilline-gevoelig, resistentie > 50%), Staphylococcus aureus (meticilline-gevoelig; 'MSSA'), Streptococcus agalactiae (groep B streptokok; GBS), Streptococcus pneumoniae (erytromycine-intermediair), Streptococcus pneumoniae (penicilline-intermediair of penicilline-resistente stammen), Streptococcus pyogenes (groep A streptokok; GAS) (penicilline-intermediair) en Streptococcus viridans-groep (penicilline-intermediair).
    Gram-negatief: Moraxella catarrhalis (erytromycine-resistent).
  • Anaeroob: Peptostreptococcus spp.
  • Overig: Ureaplasma urealyticum en Mycoplasma genitalium (mutaties geassocieerd met macroliden resistentie (MRAM) bij M. genitalium in twee grote Nederlandse steden aanwezig bij 64–66%).


Inherent resistent zijn:

  • Aeroob Gram-positief: Corynebacterium spp., Enterococcus spp., Staphylococcus aureus (meticilline-resistente (MRSA) en erytromycine-resistente stammen (MRSE)), Streptococcus pneumoniae (erytromycine-resistente stammen), Streptococcus pneumoniae (penicilline- én erytromycine-resistente stammen), Streptococcus viridans-groep (penicilline-resistent) en Streptococcus viridans-groep (erytromycine-resistent).
  • Aeroob Gram-negatief: Escherichia coli, Klebsiella spp., Pseudomonas aeruginosa en Raoultella spp.
  • Anaeroob: Bacteroides fragilis-groep.

Farmacokinetiek bij kinderen

Biologische beschikbaarheid bedraagt 30-40%. De halfwaarde bij kinderen van 6 maanden - 16 jaar bedraagt 55-65 uur  [Stevens 1997, Jacobs 2005].

Label dosisadvies Kinderformularium

Infecties:
≥1 jaar: On-label
<1 jaar: Off-label
Onderhoudstherapie infectie met pseudomonas Aeruginosa bij CF, lymeziekte, chlamydia trachomatis, profylaxe tekenbeet: Off-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

Infecties bovenste en lagere luchtwegen, huid en weke delen en ongecompliceerde C. trachomatis urethritis en cervicitis: ≥1 jaar: 10 mg/kg/dag gedurende 3 dagen, max 500 mg/dosis. Alternatief 10 mg/kg/dag op dag 1 gevolgd door 5 mg/kg/dag op dag 2-5.
Streptococcen faryngitis: ≥1 jaar: 1d10-20mg/kg, 3 dagen, max 500 mg/dosis.

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Susp. oraal "poeder voor" 40 mg/ml
Tablet 250 mg, 500 mg

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Doseringen

Ga snel naar:

Bacteriele infecties
  • Oraal
    • 1 maand tot 18 jaar
      [3]
      • 10 mg/kg/dag in 1 dosis. Max: 500 mg/dag.
      • Behandelduur:

        3 dagen

      • Alternatief behandelschema: 10 mg/kg/dag, max 500 mg/dag op dag 1 gevolgd door 5 mg/kg/dag, max 250 mg/dag op dag 2-5.
Onderhoudstherapie infectie met P. Aeruginosa bij cystic fibrosis
  • Oraal
    • < 25 kg
      [7]
      • 10 mg/kg/dosis 3 maal per week: Ma-Wo-Vrij.
    • 25 tot 40 kg
      [1] [7]
      • 250 mg/dosis 3 maal per week: Ma-Wo-Vrij.
    • ≥ 40 kg
      [1] [7]
      • 500 mg/dosis 3 maal per week: Ma-Wo-Vrij.
Vroege gelokaliseerde lymeziekte (erythema migrans of lymfocytoom)
  • Oraal
    • 1 maand tot 18 jaar
      [4]
      • 10 mg/kg/dag in 1 dosis. Max: 500 mg/dag.
      • Behandelduur:

        5 dagen
Profylaxe na een tekenbeet
  • Oraal
    • < 8 jaar
      [4] [8]
      • 10 mg/kg/dosis, éénmalig. Maximale dosering per gift: 500 mg/dosis.

      • > 8 jaar:  doxycycline

        Profylaxe kan overwogen worden indien de teek langer dan 24 uur op de huid heeft gezeten en profylaxe gestart wordt binnen 72 uur na verwijderen van de teek. 
Streptokokken faryngitis
  • Oraal
    • 1 maand tot 18 jaar
      [3]
      • 10 - 20 mg/kg/dag in 1 dosis. Max: 500 mg/dag.
      • Behandelduur:

        3 dagen
Chlamydia trachomatis
  • Oraal
    • a terme neonaat
      [5]
      • 20 mg/kg/dag in 1 dosis
      • Behandelduur:

        3 dagen

    • ≥ 1 maand en < 45 kg
      [5]
      • 10 mg/kg/dag in 1 dosis
      • Behandelduur:

        5 dagen

    • ≥ 1 maand en ≥ 45 kg
      [5]
      • 1.000 mg/dosis, éénmalig.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

GFR ≥10 ml/min/1.73m2: aanpassing van de dosering is niet nodig.

GFR <10 ml/min/1.73m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven.

Bijwerkingen bij kinderen

Bij orale toediening treden vaak lichte maag-darm stoornissen op.

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Zeer vaak (> 10%): misselijkheid, buikpijn, flatulentie, diarree.

Vaak (1-10%): braken, dyspepsie, anorexie. Huiduitslag, jeuk. Gewrichtspijn. Vermoeidheid. Duizeligheid, hoofdpijn, paresthesie, smaakstoornis. Visusstoornis. Doofheid. Verlaagd aantal lymfocyten, verhoogd aantal eosinofielen. Verlaagd bicarbonaat in bloed.

Soms (0,1-1%): hartkloppingen. Droge mond, mondulceratie, hypersecretie van speeksel, dysfagie, eructatie, gastritis, obstipatie, abdominale distensie. Hepatitis. Candidiasis, vaginale infectie. Overgevoeligheid, angio-oedeem, urticaria, Stevens-Johnsonsyndroom, lichtgevoeligheidsreactie. Oorsuizen, overige gehoorstoornis. Hypo-esthesie, slaperigheid, slapeloosheid. Pijn op de borst, oedeem, malaise, asthenie. Nervositeit. Leukopenie, neutropenie, Verhoogde waarden in het bloed van ASAT, ALAT, bilirubine, creatinine en ureum. Afwijkende kaliumspiegel.

Zelden (0,01-0,1%): prikkelbaarheid. Vertigo. Leverfunctiestoornis. Acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulose (AGEP), DRESS-syndroom (geneesmiddelreactie met eosinofilie en systemische symptomen).

Verder zijn gemeld: hypotensie, QT-verlenging, 'torsade de pointes', ventriculaire tachycardie. Anafylaxie. Toxische epidermale necrolyse (TEN), erythema multiforme. Interstitiële nefritis, acuut nierfalen. Fulminante hepatitis, cholestatische icterus, levernecrose, leverfalen. Pancreatitis. Buikkrampen, pseudomembraneuze colitis. Syncope, convulsies, myasthenia gravis, psychomotorische hyperactiviteit, paresthesie, onvermogen om te kunnen ruiken en/of proeven, parosmie. Nervositeit, agitatie, agressie, angst, depersonalisatie. Verkleuring van de tong en/of tanden. Trombocytopenie, hemolytische anemie.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Contra-indicatie algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

  • Overgevoeligheid voor macroliden.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Dosis aanpassen bij kinderen met een verminderde leverfunctie.
De suspensie en de tabletten kunnen eventueel met voedsel worden ingenomen. Na inname van de suspensie kan een bittere nasmaak voorkómen worden door direct na inname vruchtensap te drinken.

Macrolidegebruik door kinderen in de eerste 2 weken na de geboorte is geassocieerd met een sterk verhoogd risico op pylorusstenose (relatieve risico (RR): 29,8). Gebruik van macroliden door kinderen tussen 14 en 120 dagen geeft een verdrievoudigd risico (RR: 3,24). Om deze reden dient azitromycine met terughoudendheid te worden voorgeschreven aan kinderen tot 4 maanden. Informeer ouders en verzorgers om contact met de arts op te nemen bij aanhoudend braken en irritatie bij het voeden.

De werkzaamheid en veiligheid van de profylaxe tegen Mycobacterium avium-intracellulare complex(MAC)-infectie bij kinderen is niet vastgesteld.
De hoeveelheid gegevens beschikbaar over het gebruik bij kinderen < 1 jaar is beperkt.

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Let op! Wees voorzichtig bij vastgestelde QT-verlenging of meer kans daarop zoals bij:

  • klinisch relevante bradycardie (< 50 slagen/min);
  • hypokaliëmie, hypocalciëmie, hypomagnesiëmie;
  • cardiale aritmie, ernstig hartfalen;
  • congenitale of verworven QT-verlenging;
  • comedicatie die het QT-interval verlengt.

Wees extra voorzichtig bij ouderen, omdat bij hen sprake kan zijn van pro-aritmische aandoeningen.

Kruisresistentie bestaat tussen de macroliden onderling en met lincomycinen (bv. clindamycine).

Ernstig verminderde nierfunctie (met een creatinineklaring < 10 ml/min): hierbij vindt een verhoogde blootstelling (33%) plaats; bij een dergelijke verminderde nierfunctie voorzichtig toepassen.

Leverziekten: Hepatitis, cholestatische icterus, levernecrose en leverfalen zijn gemeld, en soms fataal; staak het gebruik onmiddellijk bij tekenen van hepatitis. Bij een pre-existente leveraandoening kan snel ontwikkelende asthenie geassocieerd met icterus, donkere urine, bloedingsneiging of hepatische encefalopathie ontstaan. Wees voorzichtig met de toepassing bij een pre-existente significante leverziekte en controleer onmiddellijk leverfunctietesten wanneer zich tekenen en symptomen van leverdisfunctie voordoen.

Hypertrofische pylorusstenose is bij behandeling van pasgeborenen (tot 42 dagen) gemeld; informeer ouders en verzorgers om contact met de arts op te nemen bij aanhoudend braken en irritatie bij het voeden.

Bij psychiatrische en neurologische aandoeningen, voorzichtig zijn; myasthenia gravis kan ontstaan of verergeren.

Bij een SOA, een bijkomende infectie door Treponema pallidum (syfilis) uitsluiten.

Brandwonden: Azitromycine is niet geïndiceerd voor de behandeling van geïnfecteerde brandwonden.

Wanneer diarree ernstig is en aanhoudt, overweeg de diagnosen antibiotica-gerelateerde of pseudomembraneuze colitis.

Offlabel-gebruik na hematopoëtische stamceltransplantatie: Langdurig gebruik van azitromycine na een hematologische stamceltransplantatie lijkt een kanstoename op recidief van de maligniteit en een vroegtijdig overlijden te veroorzaken. Onderzocht is of profylaxe met azitromycine de incidentie van bronchiolitis obliterans verlaagt; dit bleek echter niet het geval, er was zelfs een trend naar een slechtere longfunctie. Het is onduidelijk hoe azitromycine de kans op de betreffende bijwerkingen doet toenemen.

Veiligheid, werkzaamheid en ervaring:

Bij snel recidiverende infecties, behandeling met een ander antibioticum overwegen, omdat de veiligheid en ervaring met langdurige toepassing van azitromycine ontbreekt (behoudens de profylactische toepassing tegen een Mycobacterium avium intracellulare-complex-(MAC-)infectie).
Hulpstoffen
Aspartaam, in sommige suspensies, kan schadelijk zijn voor mensen met fenylketonurie (PKU)Let op de saccharose, in de suspensies, bij diabetes mellitus, vanwege het suikergehalte.

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Azitromycine remt P-gp.

Relevant:
Azitromycine verhoogt de concentratie van: ciclosporine.

Overig effect: azitromycine kan het QTc-interval verlengen, het risico op ernstige hartritmestoornissen is verhoogd bij combinatie met andere middelen waarbij ernstige hartritmestoornissen zoals torsade de pointes zijn gemeld. 

Niet relevant:
Azitromycine verhoogt de concentratie van: relugolix en theofylline.

Azitromycine verlaagt de concentratie van: venetoclax.

Geen interactie:
In de literatuur is onvoldoende onderbouwing voor interactie met ergotamine, statines of voriconazol.

Niet beoordeeld:
De concentratie van colchicine kan stijgen.

Bij combinatie met antacida werd de Cmax van azitromycine met ong. 24% verminderd. De totale biologische beschikbaarheid veranderde echter niet.

Interacties Macroliden:

Macroliden, in het bijzonder claritromycine en erytromycine, remmen CYP3A4. 
Macroliden kunnen het QTc-interval verlengen; torsade de pointes is gemeld bij azitromycine, claritromycine en erytromycine. Het risico hierop is verhoogd bij combinatie met andere middelen waarbij torsade de pointes is gemeld. 

Relevant: het effect van VKA's kan worden versterkt, waarschijnlijk door een verhoogde afbraak van stollingsfactoren gedurende de koortsperiode.
Geen interactie: in de literatuur is onvoldoende onderbouwing voor interactie met orale anticonceptiva of met TNF-α-antagonisten.
Niet beoordeeld: CYP3A4-inductoren kunnen de concentratie verlagen, wat kan leiden tot therapiefalen en resistentieontwikkeling.

 

MACROLIDEN, LINCOSAMIDEN EN STREPTOGRAMINEN

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

MACROLIDEN
J01FA09

Erytromycine

Erythrocine
J01FA01
LINCOSAMIDEN

Clindamycine

Dalacin C
J01FF01

Referenties

  1. Hartwig NC, et al, Vademecum Pediatrische Antimicrobiële Therapie, 2005
  2. CBO, Richtlijn Diagnostiek en behandeling Cystic Fibrosis, www.cbo.nl, 2007
  3. Pfizer BV, SmPC Zithromax (RVG 14999) 09-06-2023, www.geneesmiddeleninformatiebank.nl
  4. CBO, Richtlijn Lymeziekte, www.cbo.nl, 2013, 71-85
  5. de Vries, HJC et al, Richtlijn SOA voor de tweede lijn, Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV, www.huidarts.info, 2012, 61
  6. Lund M. , Use of macrolides in mother and child and risk of infantile hypertrophic pyloric stenosis: nationwide cohort study. , BMJ, 2014, 348, g1908
  7. Saiman L et al., Azitromycin in patients with cystic fibrosis chronically infected with Pseudomonas Aeruginosa, JAMA, 2003 Oct 1, 290(13), 1749-56
  8. Wichers IM et al, NHG Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans, 2017, April
  9. Thalhammer, F, et al., Azithromycin-related toxic effects of digitoxin, Br J Clin Pharmacol, 1998, 45, 91-2
  10. Jacobs, RF, et al., Pharmacokinetics of intravenously administered azithromycin in pediatric patients, Pediatr Infect Dis J, 2005, 24(1), 34-9
  11. Stevens, RC, et al., Pharmacokinetics of azithromycin after single- and multiple-doses in children, Pharmacother, 1997, 17(5), 874-80
  12. ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 7-12-2024
  13. Informatorium Medicamentorum, Interacties, Geraadpleegd 7-12-2024

Wijzigingen

  • 15 maart 2021 09:45: Het doseeradvies voor kinderen met CF met een pseudomonas infectie is verder opgesplists naar kinderen < 25 kg en 25-40 kg.
  • 10 juli 2018 16:47: maximale doseringen toegevoegd obv SmPC
  • 09 juli 2018 10:57: ten onrechte werd onder waarschuwing en voorzorgen tav pylorusstenose erytromycine vermeld in plaats van azitromycine
  • 01 november 2016 12:47: Bronnen monografie nagelopen op actualiteit en wijzigingen; dit heeft niet geleid tot wijzigingen in de doseeradviezen.
  • 22 september 2015 12:56: maximale dosering toegevoegd obv CBO richtlijn Lyme

Therapeutic Drug Monitoring


Overdosering