Doxycycline
Stofnaam
Doxycycline
Merknaam
Vibramycin
ATC code
J01AA02
-
Voor ouders op Apotheek.nl - Algemeen
- Doseringen
- Nierfunctiestoornissen
- Soortgelijke geneesmiddelen
- Bijwerkingen
-
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen - Interacties
- Referenties
- Wijzigingen
Label dosisadvies Kinderformularium
Infecties eerste lijn: On-label
Infecties: On-label
Infecties bij CF: Off-label
Beschikbare toedieningsvormen/sterktes
Tablet (als hyclaat) 100 mg
Tablet dispergeerbaar (als 1-water) 100 mg
Inj.vlst. "SF" (als hyclaat) 20 mg/ml
De injectievloeistof kan worden gebruikt voor orale toediening.
Eigenschappen
Bacteriostatisch breedspectrum antibioticum behorend tot de tetracyclinen. Bindt aan het 30S– en 50S–gedeelte van de ribosomen in de bacteriële cel waardoor remming optreedt van de eiwitsynthese. Gewoonlijk gevoelig zijn: Bacillus spp. incl. Bacillus anthracis, Enterococcus spp., Staphylococcus spp., Streptococcus pneumoniae, Branhamella catarrhalis, Brucella spp., Escherichia coli, Haemophilus influenzae, Klebsiella spp., Pasteurella spp., Vibrio cholerae, Propionibacterium acnes, Borrelia burgdorferi, Chlamydia spp., Coxiella burnetti, Leptospira spp., Mycoplasma pneumoniae, Rickettsia spp., Treponema pallidum en Ureaplasma urealyticum. Ongevoelig zijn: Acinetobacter spp., Proteus mirabilis, Proteus vulgaris, Pseudomonas spp. en Serratia spp.
De werking van doxycycline bij faciale rosacea zou mogelijk berusten op remming van de neutrofiele werking en een aantal pro-inflammatoire reacties, waaronder reacties geassocieerd met fosfolipase A2, endogene stikstofmonoxide en interleukine-6.
Kinetische gegevens
Geen informatie
Doseringen
Ga snel naar:
| Indicatie: Infecties |
|---|
|
| Indicatie: Ernstige infecties |
|---|
|
| Indicatie: Infecties bij Cystic Fibrosis |
|---|
|
| Indicatie: Vroege gelokaliseerde, gedissemineerde en late lymeziekte |
|---|
|
| Indicatie: Profylaxe na een tekenbeet |
|---|
|
| Indicatie: Behandeling malaria tropica |
|---|
|
| Indicatie: Profylaxe malaria |
|---|
|
Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden
Er zijn geen gegevens bekend over doseeraanpassing bij nierfunctiestoornissen.
TETRACYCLINES
| TETRACYCLINES | ||
|---|---|---|
| J01AA08 | ||
| J01AA07 | ||
|
Tygacil
|
J01AA12 | |
Bijwerkingen bij kinderen
(irreversibele) tandverkleuring bij kinderen, tandontwikkelingsstoornis
Bijwerkingen bij volwassenen
Vaak (1-10%): hypertensie. Candidiase, vaginitis. Sinusitis, nasofaryngitis. Stomatitis, droge mond, , dysfagie, misselijkheid, enterocolitis (incl. stafylokokken-enteritis), inflammatoire laesies in anogenitale streek (Candida), pruritus ani. Huidirritatie. Brozer groeiend botweefsel.
Soms (0,1-1%): hoofdpijn. Glossitis, braken, diarree. Maculopapuleuze en erythemateuze huiduitslag, fotosensibilisatie.
Zelden (0,01-0,1%): angio-oedeem. Pericarditis. Voorbijgaande roodheid van het gezicht en de hals. Anorexie, dysfagie, dyspepsie, buikpijn, enterocolitis (incl. stafylokokken-enteritis). Oorsuizen. Artralgie, myalgie. Erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom, toxische epidermale necrolyse, exfoliatieve dermatitis, geneesmiddelexantheem met eosinofilie, 'fixed drug eruption' en systemische symptomen (DRESS-syndroom), urticaria, foto-onycholyse. Porfyrie. Exacerbatie van gedissemineerde lupus erythematodes. Hepatitis, geelzucht en leverfalen, leverfunctiestoornissen, hepatotoxiciteit met voorbijgaande stijging van leverenzymwaarden. Pancreatitis. Hemolytische anemie, trombocytopenie, neutropenie, eosinofilie. Verhoogd ureumgehalte in bloed. Bij langdurig gebruik bruin-zwarte verkleuring van het schildklierweefsel bij microscopische preparaten (schildklierfunctie is normaal).
Zeer zelden (< 0,01%): overgevoeligheidsreactie (incl. hypotensie, tachycardie, anafylactoïde en anafylactische reacties, shock, dyspneu, angio-oedeem, urticaria), serumziekte, Henoch-Schönlein purpura. Verslechtering nierfunctie. Pseudomembraneuze colitis. Meningeale prikkeling met papiloedeem.
Verder zijn gemeld: vestibulaire stoornissen, visusstoornissen (waaronder scotoma en dubbelzien). Tachycardie, benigne intracraniële hypertensie (bij volwassenen; en is reversibel). Hypoplasie van het tandglazuur. 'Fixed drug eruption'. Zwarte tong. Verlenging van protrombinetijd. Vitamine B-deficiëntie (door uitschakeling van vitamine B-producerende bacteriën in de darm). Jarisch-Herxheimer-reactie. Bij de i.v.-toediening: tromboflebitis.
Doxycyclinehyclaat (gewone tablet) in oplossing reageert aanmerkelijk zuurder dan doxycyclinemonohydraat. In hoge concentraties kan doxycyclinehyclaat agressief inwerken op het oesofagusslijmvlies; melding is gemaakt van oesofagitis en oesofagusulcera. In dierexperimenteel onderzoek bleek bij het fixeren in de slokdarm van orale preparaten die doxycyclinemonohydraat bevatten, geen ulcera te ontstaan.
Bij gebruik van Efracea of de injectievloeistof komen sommige bijwerkingen in een andere frequentie voor.
Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb
- Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
- Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Contraindicaties bij volwassenen
Overgevoeligheid voor tetracyclinen. Ernstige leverfunctiestoornissen. Gecombineerde ernstige nier- en leverinsufficiëntie. Achloorhydrie, bypass of exclusie van het duodenum. Porfyrie in de anamnese. Kinderen jonger dan 8 jaar (infecties) en 12 jaar (faciale rosacea). Vanwege de lage sterkte van de tablet voor Efracea tevens: infecties. Voor de injectievloeistof 'SF' tevens: myasthenia gravis (vanwege het magnesiumgehalte).
Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen
Voorzichtigheid is geboden bij toepassing bij kinderen ivm verkleuring en hypoplasie van het gebit tijdens de ontwikkeling en vertraagde skeletgroei.
Waarschuwingen en voorzorgen bij volwassenen
Tussen tetracyclinen onderling bestaat kruisovergevoeligheid en kruisresistentie. Resistentie kan zich snel ontwikkelen. Afzetting in groeiend tandweefsel veroorzaakt permanente verkleuring van de gebitselementen. Men dient rekening te houden met superinfecties door resistente micro-organismen (o.a. Candida, stafylokokken). In geval van superinfectie de toediening staken, evenals bij optreden van ernstige diarree. Bij optreden van ernstige diarree met koorts tijdens de behandeling de diagnose pseudomembraneuze colitis of stafylokokken-enteritis overwegen. Adviseer de patiënt om direct zonlicht of kunstmatige UV-stralen te vermijden in verband met kans op fotosensibilisatie (manifesteert zich als zonnebrand); staak de behandeling indien dit optreedt. Controleer bij een lichte tot matige leverfunctiestoornis regelmatig de leverfunctie en pas zonodig de dosering aan. Controleer bij een nierfunctiestoornis de patiënt regelmatig, omdat verergering van azotemie kan optreden. Controleer bij langdurige behandeling periodiek de leverfunctie, nierfunctie en hematologische parameters en staak de behandeling indien deze afwijkend zijn. In verband met mogelijke irritatie van het slijmvlies in de slokdarm de gewone tablet (als hyclaat-zout) onder voorzorgen innemen; bedlegerige patiënten en patiënten met slikproblemen verdienen daarbij extra aandacht. Bij langdurige therapie kan door vernietiging van vitamine B–producerende bacteriën een vitamine B–deficiëntie ontstaan. Indien zich bij faciale rosacea oculaire manifestaties van rosacea ontwikkelen, de behandeling staken en oogheelkundig onderzoek starten. De injectievloeistof bevat polyvinylpyrrolidon; voorzichtigheid is daarom geboden bij toediening aan patiënten met gestoorde nierfunctie. Tetracyclinen kunnen aspecifieke glucosebepalingen in de urine verstoren en interfereren met de fluorescentiestest voor catecholaminen in de urine.
Interacties
Relevant: de enzyminducerende middelen carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne, primidon, rifampicine en rifabutine kunnen de doxycyclineconcentratie verlagen. De halfwaardetijd kan ong. 50% worden verkort. Bij voorkeur wordt doxycycline vervangen door een ander antibioticum. Zo nodig moet de doxycyclinedosering worden verhoogd, het is echter niet bekend hoeveel.
Niet relevant: de kinetiek van methotrexaat kan wijzigen.
Interacties tetracyclines algemeen:
Relevant:
Absorptie: de absorptie na orale toediening wordt sterk verminderd door gelijktijdige inname van de volgende middelen (met aanbevolen gebruiksadvies).
•Antacida: het tetracycline moet ten minste 2 uur vóór of 4 uur na een antacidum worden ingenomen;
•Bismutoxide, calcium, magnesium en zinkzouten: het tetracycline moet ten minste 2 uur vóór of 4 uur na het andere middel worden ingenomen;
•IJzerzouten: de ijzertherapie wordt bij voorkeur gestaakt, als dit niet mogelijk is, dient het tetracycline ten minste 2 uur vóór of 4 uur na ijzer (gewoon preparaat) te worden ingenomen. IJzerzouten vormen met alle tetracyclines slecht absorbeerbare complexen, waardoor zowel de absorptie van het ijzerzout als van het tetracycline vermindert; bij doxycycline is dit ook waargenomen na parenterale toediening. De absorptie van doxycycline wordt dusdanig sterk verminderd dat de combinatie van doxycycline met ijzer moet worden vermeden.
Overig effect: combinatie met retinoïden kan het risico op benigne intracraniale hypertensie verhogen.
Tetracyclines (bacteriostatisch effect) kunnen in vitro het bactericide effect van betalactam-antibiotica (penicillines, cefalosporines, carbapenems) antagoneren. Het klinische belang daarvan is alleen aannemelijk gemaakt bij meningitis, endocarditis, sepsis en bij patiënten met ernstige neutropenie.
Geen interactie: in de literatuur is onvoldoende onderbouwing voor interactie met sucralfaat.
Niet beoordeeld: melk, melkproducten of voedsel kunnen de absorptie verminderen, dit is minder significant voor doxycycline en minocycline.
Interacties antibacteriele middelen algemeen
Relevant: de werking van oraal buiktyfusvaccin kan worden verminderd bij gelijktijdige inname van antibacteriële middelen. Gescheiden inname met een interval van 3 dagen wordt aanbevolen. Alternatief: parenteraal buiktyfusvaccin.
Het effect van cumarinederivaten kan worden versterkt, waarschijnlijk door een verhoogde afbraak van stollingsfactoren gedurende de koortsperiode.
Geen interactie: in de literatuur is onvoldoende onderbouwing voor interactie met orale anticonceptiva (dit geldt niet voor de enzyminducerende antibiotica rifabutine en rifampicine) of met TNF-α-antagonisten.
Referenties
- Hartwig NC, et al, Vademecum pediatrische antimicrobiële therapie, 2005
- ZorgInstituut Nederand, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 20 okt 2014
- Informatorium Medicamentorum, (Interacties), Geraadpleegd 12 juni 2018
- Teva, SPC Doxycycline (RVG 09519) 06-11-2018, www.cbg-meb.nl
- CBO, Richlijn Lymeziekte, www.cbo.nl, 2013
- Aurobindo, SmPC Doxycycline (RVG12871) 12-11-2018, www.cbg-meb.nl
- Landelijk Coordinatiecentrum Reizigers Advisering, Malariaprofylaxe bulletin, 2015, Feb
- Wichers IM et al, NHG Behandelrichtlijn tekenbeet, 2017
Wijzigingen
- 26 november 2018 07:35: Update doseringen conform gewijzigde SmPC
- 20 september 2018 11:27: Toegevoegd dat de injectievloeistof oraal kan worden toegediend.
- 10 juli 2018 09:19: Bij profylaxe tekenbeet: Onderscheid naar kinderen > 50 en < 50 kg toegevoegd obv NHG behandelrichtlijn
- 22 december 2015 13:06: Start behandeling gewijzigd obv LCR Malaria Bulletin
- 05 oktober 2015 13:38: Dosering en leeftijdsgrens profylaxe malaria aangepast naar Malaria profylaxe bulletin
- 05 september 2015 12:50: Indicatie preventie malaria toegevoegd obv wijziging SmpC
- 05 september 2015 12:46: Toevoeging indicatie malaria en profylaxe malaria obv SmPC
- 08 juni 2015 06:32: Indicatie profylaxe na tekenbeet toegevoegd op basis van CBO richtlijn Lyme
