Calcitriol

Stofnaam
Calcitriol
Merknaam
Rocaltrol
ATC code
A11CC04
Doseringen
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Calcitriol, de biologisch meest actieve vitamine D3-metaboliet, wordt normaal in de nier gevormd uit zijn precursor 25-hydroxy-colecalciferol, dat in de lever uit vitamine D3 wordt gevormd. Calcitriol bindt aan de vitamine-D-receptor en bevordert de intestinale absorptie van calcium. In het bot stimuleert calcitriol, samen met parathyroïdhormoon, de absorptie van calcium; in de nier verhoogt het de tubulaire terugresorptie van calcium. Tevens onderdrukt het de synthese en secretie van parathyroïdhormoon. 

Farmacokinetiek bij kinderen

De eliminatie halfwaardetijd is bij kinderen langer (4-5 keer) dan bij volwassenen (Jones et al).

Label dosisadvies Kinderformularium

Off-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

NIet geregistreerd voor kinderen. 

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Capsule 0,25 mcg, 0,5 mcg
 

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Doseringen

Rachitis en hypoparathyreoidie
  • Oraal
    • 1 maand tot 18 jaar
      [1] [2] [3] [4] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [24]
      • Startdosering: 0,015 - 0,03 microg./kg/dag in 1 - 2 doses. Max: 0,25 microg./dag.
        • Overeenkomend met 15-30 ng/kg/dag, max 250 ng/dag
        • Titreer de dosis op basis van effect en biochemische parameters. De dosis kan om de 2-4 weken worden verhoogd. Controleer nauwgezet serumcalcium, fosfaat, PTH, alkalische fosfatase en creatinine.
        • Hogere startdoses (tot 0,07 microg/kg/dag (=70 ng/kg/dag) kunnen worden overwogen bij patiënten met X-gebonden rachitis met coëxistente osteomalacie. [Harrell]
Secundaire hyperparathyreoïdie; nierfalen; pre-dialyse
  • Oraal
    • 1 maand tot 18 jaar
      [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22] [23]
      • Startdosering: 0,01 - 0,02 microg./kg/dag in 1 - 2 doses. Max: 0,25 microg./dag.
        • Overeenkomend met 10-20 ng/kg/dag, max 250 ng/dag
        • Alternatief: 0.035 microg/kg/dag (= 35 ng/kg/dag) in 1-2 doses 3 keer per week
        • Titreer de dosis op basis van effect en biochemische parameters. De dosis kan om de 2-4 weken worden verhoogd. Controleer nauwgezet serumcalcium, fosfaat, PTH, alkalische fosfatase en creatinine.
  • Intraveneus
    • 9 jaar tot 18 jaar
      [25] [26] [27] [28]
      • Startdosering: 0,5 - 2 microg./dosis 3 x per week.

      • Titreer de dosis op basis van effect en biochemische parameters. De dosis kan om de 2-4 weken worden verhoogd. Controleer nauwgezet serumcalcium, fosfaat, PTH, alkalische fosfatase en creatinine.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

GFR ≥10 ml/min/1.73m2: aanpassing van de dosering is niet nodig.

GFR <10 ml/min/1.73m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven.

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Zeer vaak (> 10%): hypercalciëmie.

Vaak (1-10%): hoofdpijn. Buikpijn, misselijkheid. Huiduitslag. Urineweginfectie.

Soms (0,1-1%): verminderde eetlust, braken. Verhoogd creatininegehalte.

Verder zijn gemeld: overgevoeligheid, urticaria. Dorst, polydipsie, polyurie, dehydratie. Apathie, spierzwakte, sensorische stoornissen. Obstipatie, maagpijn. Erytheem, jeuk. Groeivertraging. Calcinose. Koorts, gewichtsverlies. Hyperfosfatemie.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Contra-indicatie algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

  • Hypercalciemie.

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Voor een optimale werkzaamheid van vitamine D is voldoende calciuminname noodzakelijk aan het begin van de behandeling. Vermijd echter overmatige inname van calcium; een totale calciuminname van ca. 800 mg (incl. de hoeveelheid calcium via de voeding) is voldoende. Vanwege een verbeterde opname van calcium in het maag-darmkanaal tijdens behandeling kan de calciuminname soms worden verminderd.

Plotselinge verhoging van de calciuminname kan leiden tot hypercalciëmie. Controleer de calciumspiegels tijdens de titratiefase ten minste 2×/week en daarna elke maand. Zodra het serumcalcium 0,25 mmol/l boven de norm (gem. 2,25–2,75 mmol/l) komt te liggen of het serumcreatinine stijgt > 120 micromol/l, de toediening van calcitriol tijdelijk onderbreken. Gedurende een periode van hypercalciëmie moeten serumcalcium en -fosfaat dagelijks worden gecontroleerd. Als normale waarden zijn bereikt, kan de behandeling met calcitriol worden voortgezet met een lagere dosis. Immobilisatie (bv. na een operatie) vermeerdert de kans op hypercalciëmie.

Aangeraden wordt regelmatig het gehalte plasmacalcium, -fosfaat, -magnesium, -creatinine en -alkalische fosfatase te bepalen.

Bij nierinsufficiëntie een fosfaatbinder gebruiken i.c.m. een fosfaatarm dieet, om de fosfaatspiegel onder controle te houden. Gelijktijdige hypercalciëmie en hyperfosfatemie (> 1,74 mmol/l; het serumcalcium × fosfaatproduct mag niet hoger worden dan 5,6 mmol²/l²) leidt tot ectopische verkalkingen in de weke delen. Bij normale nierfunctie kan chronische hypercalciëmie gepaard gaan met toename van het serumcreatinine. Er moet voor voldoende vloeistoftoevoer worden gezorgd.

Patiënten met vitamine D-resistente rachitis moeten hun orale fosfaattherapie voortzetten. Daarbij rekening houden met eventuele stimulering van de intestinale fosfaatabsorptie door calcitriol. Dit effect kan de behoefte aan extra fosfaat veranderen.

Calcitriol is de meest werkzame metaboliet van vitamine D; om deze reden geen ander preparaat van vitamine D gelijktijdig voor schrijven. Gebruik van calciumverrijkte voedingsmiddelen dient te worden vermeden.

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Relevant: het risico op hyperfosfatemie en hypercalciëmie neemt toe bij combinatie met burosumab. Gelijktijdige behandeling moet worden vermeden, zie verder bij burosumab.

Niet beoordeeld: sevelameer verlaagt de biologische beschikbaarheid.

Colestyramine kan de absorptie verminderen; calcitriol moet ten minste 1 uur voor of 4-6 uur na colestyramine worden ingenomen.
Thiaziden en calciumzouten kunnen het risico op hypercalciëmie verhogen.
Combinatie met digoxine kan leiden tot hartritmestoornissen.
Combinatie met magnesiumzouten kan het risico op hypermagnesiëmie verhogen.
Corticosteroïden remmen de absorptie en terugresorptie van calcium. Ze hebben daardoor een tegengestelde werking.

VITAMINEN A EN D, INCLUSIEF COMBINATIES VAN DEZE TWEE

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

VITAMINE A
A11CA01
VITAMINE D EN ANALOGE VERBINDINGEN

Alfacalcidol

Etalpha
A11CC03

Colecalciferol (Vitamine D)

D-Cura, Devaron, Divisun, Dynavit D3
A11CC05

Referenties

  1. Correspondentie Roche Nederland BV, Rocaltrol druppels/aanpassing dosering, 1993
  2. Roche Nederland BV , SPC Rocaltrol (RVG 08285), www.cbg-meb.nl, Geraadpleegd 20 april 2011, http://db.cbg-meb.nl/IB-teksten/h08285.pdf
  3. Roche Pharma (Zwitserland), Fachinformation des Arzneimittel Rocaltrol, http://www.kompendium.ch/Monographie.aspx?Id=cf5e4837-c34d-4da8-8aba-2854b6325a28&lang=de&MonType=fi
  4. Noordam C et al, Werkboek Kinderendocrinologie, 2010, digitale publicatie op www.nvk.nl (alleen leden)
  5. NVDV, Multidisciplinaire evidencebased richtlijn Psoriasis, 2017
  6. Jones CL, et al., Comparisons between oral and intraperitoneal 1,25-dihydroxyvitamin D3 therapy in children treated with peritoneal dialysis., Clin Nephrol., 1994, 42(1), 44-9
  7. Edouard T, et al., Short- and long-term outcome of patients with pseudo-vitamin D deficiency rickets treated with calcitriol., J Clin Endocrinol Metab. , 2011, 96(1), 82-9
  8. Alikasifoglu A, et al, Long-term effect of conventional phosphate and calcitriol treatment on metabolic recovery and catch-up growth in children with PHEX mutation, J Pediatr Endocrinol Metab., 2021, 34(12), 1573-84
  9. Kruse K,et al., Calcium metabolism and growth during early treatment of children with X-linked hypophosphataemic rickets., Eur J Pediatr. , 1998, 157(11), 894-900
  10. Harrell RM, et al., Healing of bone disease in X-linked hypophosphatemic rickets/osteomalacia. Induction and maintenance with phosphorus and calcitriol., J Clin Invest, 1985, 75(6), 1858-68
  11. Chesney RW, et al., Long-term influence of calcitriol (1,25-dihydroxyvitamin D) and supplemental phosphate in X-linked hypophosphatemic rickets., Pediatrics, 1983, 71(4), 559-67
  12. Block JE, et al, Familial hypophosphatemic rickets: bone mass measurements in children following therapy with calcitriol and supplemental phosphate., Calcif Tissue Int., 1989, 44(2), 86-92
  13. Verge CF, et al , Effects of therapy in X-linked hypophosphatemic rickets., N Engl J Med. , 1991, 325(26), 1843-8.
  14. Chan JC, et al., Hypercalcemia in children with disorders of calcium and phosphate metabolism during long-term treatment with 1,25-dihydroxyvitamin-D3., Pediatrics, 1983, 72(2), 225-33
  15. Ardissino G,et al., Calcitriol pulse therapy is not more effective than daily calcitriol therapy in controlling secondary hyperparathyroidism in children with chronic renal failure. European Study Group on Vitamin D in Children with Renal Failure., Pediatr Nephrol., 2000, 14(7), 664-8.
  16. Wesseling-Perry K, et al., Calcitriol and doxercalciferol are equivalent in controlling bone turnover, suppressing parathyroid hormone, and increasing fibroblast growth factor-23 in secondary hyperparathyroidism., Kidney Int., 2011, 79(1), 112-9.
  17. Salusky IB, et al., Intermittent calcitriol therapy in secondary hyperparathyroidism: a comparison between oral and intraperitoneal administration., Kidney Int., 1998, 54(3), 907-14
  18. Kuizon BD, et al., Diminished linear growth during intermittent calcitriol therapy in children undergoing CCPD., Kidney Int. , 1998, 53(1), 205-11
  19. Klaus G, et al., Is intermittent oral calcitriol safe and effective in renal secondary hyperparathyroidism?, Lancet., 1991, 337(8744), 800-1
  20. Salusky IB, et al, "High-dose" calcitriol for control of renal osteodystrophy in children on CAPD., Kidney Int. , 1987, 32(1), 89-95
  21. Bettinelli A, et al. , Effects of 1,25-dihydroxyvitamin-D3 treatment on mineral balance in children with end stage renal disease undergoing chronic hemofiltration., Pediatr Res., 1986, 20(1), 5-8
  22. Roche Laboratories Inc., SmPC Rocaltrol oral solution (1ug/ml) FDA. Last update: Nov 1998, Available from: https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/1998/21068lbl.pdf].
  23. Roche Laboratories Inc. , FDA Product information Leaflet Rocaltrol capsule (0.5 and 0.25 ug) FDA. Last update: Oct 1996, Available from: https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/nda/pre96/018044a_s018_s019_s024.pdf
  24. Alon US, et al., Calcimimetics as an adjuvant treatment for familial hypophosphatemic rickets., Clin J Am Soc Nephrol., 2008, 3(3), 658-64
  25. mibe GmbH Arzneimittel, SmPC Decostriol Injektionslösung (59174.00.00), 12-2019
  26. Baskin E, et al., Beneficial role of intravenous calcitriol on bone mineral density in children with severe secondary hyperparathyroidism, Int Urol Nephrol, 2004, 36(1), 113-8
  27. Seeherunvong W, et al. , Paricalcitol versus calcitriol treatment for hyperparathyroidism in pediatric hemodialysis patients., Pediatr Nephrol, 2006, Oct;21(10), 1434-9
  28. Greenbaum LA, et al, Intravenous calcitriol for treatment of hyperparathyroidism in children on hemodialysis. , Pediatr Nephrol, 2005, May;20(5):, 622-30
  29. ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 25-11-2021
  30. Informatorium Medicamentorum, (Interacties), Geraadpleegd 25-11-2021

Wijzigingen

  • 23 januari 2023 14:45: De beschikbare wetenschappelijke literatuur over toepassing van calcitriol bij kinderen is beoordeeld. Dit heeft geleid tot een aanpassing van het doseeradvies voor rachitis en hypoparathyreoidie en tot de toevoeging van een doseeradvies voor de indicaties secundaire hyperparathyroidie, nierfaleb en pre-dialyse. Verder heeft de beoordeling geleid tot de toevoeging van PK data. De toepassing van calcitriol voor op de huid is opgenomen in een aparte monografie
  • 28 april 2022 20:10: Doseeradvies bij nierfunctiestoornissen aangepast op basis van advies Werkgroep dosering bij nierfunctiestoornissen.
  • 16 oktober 2018 16:35: Toevoeging indicatie psoriasis obv NVDV richtlijn

Therapeutic Drug Monitoring


Overdosering