Sulfasalazine

Stofnaam
Sulfasalazine
Merknaam
Salazopyrine
ATC code
A07EC01
Doseringen
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties

Voor ouders op Apotheek.nl
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Sulfasalazine (= salazosulfapyridine) wordt in het colon onder invloed van bacteriële enzymen gesplitst in sulfapyridine en mesalazine. De laatste stof is verantwoordelijk voor de therapeutische werking bij inflammatoire darmziekten. Het werkingsmechanisme daarbij is nog onduidelijk; het berust waarschijnlijk op een direct lokaal effect op de mucosa van het colon, waardoor het arachidonzuurmetabolisme wordt beïnvloed, hetgeen o.a. leidt tot remming van de prostaglandinesynthese. Aan het sulfonamide sulfapyridine wordt nauwelijks of geen werking toegekend, maar wel het merendeel van de bijwerkingen; het fungeert als drager. Bij reumatoïde artritis is waarschijnlijk sulfapyridine en/of sulfasalazine verantwoordelijk voor de werking, maar zeker niet mesalazine.

Farmacokinetiek bij kinderen

Er zijn geen farmacokinetische gegevens bij kinderen bekend.

Algemene opmerkingen



 

Label dosisadvies Kinderformularium

J.I.A.: Off-label
Colitis Ulcerosa: ≤ 50 mg/kg/dag: on-label; 
 

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

Colitis Ulcerosa en M. Crohn:
2-7jaar:  50 mg/kg/dag, onderhoud 1000-2000 mg/dag. gedurende 3-6 mnd 
≥ 8jr: 2000-6000 mg/dag, onderhoud 1000-2000 mg/dag gedurende 3-6 mnd 
 

JIA: niet geregistreerd voor kinderen
 
 

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Tablet maagsapresistent 500 mg
Susp. oraal 100 mg/ml

Tablet EC kan niet verpulverd worden.

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Doseringen

Juveniele Idiopathische Arthritis (JIA)
  • Oraal
    • 2 jaar tot 18 jaar
      [3] [4] [7] [8] [9]
      • Startdosering: 12,5 mg/kg/dag in 2 doses.
      • Onderhoudsdosering: Wekelijks met 12,5 mg/kg/dag verhogen naar 25 - 50 mg/kg/dag in 2 doses. Max: 2 g/dag.
Colitis Ulcerosa met gewrichtsklachten
  • Oraal
    • 2 jaar tot 18 jaar
      [1] [5] [10]
      • 40 - 70 mg/kg/dag in 2 doses. Max: 4 g/dag.

      • Alhoewel een wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt, kunnen in individuele gevallen hogere doseringen nodig zijn.

        Behandeling met mesalazine heeft de voorkeur. Bij patiënten die ook gewrichtsklachten hebben, is sulfasalazine een optie.
Proctitis

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

GFR ≥10 ml/min/1.73m2: aanpassing van de dosering is niet nodig.

GFR <10 ml/min/1.73m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven.

Bijwerkingen bij kinderen

De acetylatorstatus van de patiënt speelt een belangrijke rol. Langzame
acetyleerders hebben hogere sulfapyridinespiegels en daardoor meer kans op
bijwerkingen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn: maag-darmklachten, anorexie, misselijkheid, braken, koorts, erytheem, hoofdpijn, perifere neuropathie, bloedbeeldafwijkingen, overgevoeligheidsreacties, veranderingen van serum-immunoglobulinen waarden, lever- en nierfunctiestoornissen.
Zeldzame bijwerkingen als toxische epidermale necrolyse (TEN), interstitiele nefritis, pneumonitis en pericarditis zijn ook in casereports bij kinderen beschreven.

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Zeer vaak (> 10%): maagklachten, misselijkheid.

Vaak (1-10%): leukopenie, verminderde eetlust, duizeligheid, hoofdpijn, smaakstoornissen, tinnitus, hoest, buikklachten, diarree, braken, jeuk, purpura, artralgie, proteïnurie, koorts.

Soms (0,1-1%): trombocytopenie, depressie, dyspneu, gezichtsoedeem, alopecia, urticaria, geelzucht, stijging van leverenzymwaarden.

Zeer zelden (< 0,01%): toxische epidermale necrolyse (vooral eerste maand), Stevens-Johnsonsyndroom (vooral eerste maand).

Verder zijn gemeld: sepsis, pneumonie, aseptische meningitis, pseudomembraneuze colitis, hemolytische anemie, macrocytose, agranulocytose, aplastische anemie, pseudomononucleosis, megaloblastaire anemie, pancytopenie, anafylaxie, serumziekte, angio-oedeem, anorexie, foliumzuurdeficiëntie, irritatie, nervositeit, encefalopathie, perifere neuropathie, convulsies, ataxie, reukstoornissen, cyanose, pericarditis, myocarditis, pulmonale eosinofilie, fibroserende alveolitis, interstitiële longziekte, orofaryngeale pijn, mucositis (mondulcera, stomatitis), verergering van colitis ulcerosa, stijging van leverenzymwaarden, pancreatitis, leverfalen, (fulminante) hepatitis, cholestatische hepatitis, cholestase, erytheem, exantheem, exfoliatieve dermatitis, periorbitaal oedeem, lichen planus, fotosensibilisatie, toxische pustulose, huiduitslag met eosinofilie en systemische symptomen (DRESS–syndroom), systemische lupus erythematosus, Sjögrensyndroom, kristalurie, hematurie, nefrotisch syndroom, interstitiële nefritis, nefrolithiase, reversibele oligospermie, gele verkleuring van huid en lichaamsvloeistoffen, auto-antilichaamvorming.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Contraindicaties bij kinderen

Systemische J.I.A. vanwege ernstige overgevoeligheidsreacties.

Contra-indicatie algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

  • overgevoeligheid voor sulfonamiden of salicylaten;
  • overgevoeligheid voor methylparahydroxybenzoaat (suspensie);
  • acute intermitterende porfyrie;
  • ernstige lever- en/of nierfunctiesstoornis;
  • G6PD-deficiëntie.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Het gebruik van sulfasalazine bij kinderen met systemische J.I.A. kan resulteren in serumziekte-achtige reacties. Daarom wordt het gebruik van sulfasalazine in deze patiënten niet aangeraden.
Kinderen met J.I.A. lijken tevens gevoeliger te zijn voor de veranderingen van de serum-immunoglobulinen waarden. Zodoende wordt geadviseerd om tijdens de behandeling met sulfasalazine serum-immunoglobulinen spiegels te controleren.
Omdat sulfasalazine kristalurie en de vorming van nierstenen kan veroorzaken, dient gedurende de behandeling voldoende vloeistof te worden ingenomen. Tevens kan sulfasalazine, door remming van de absorptie en het metabolisme van foliumzuur, foliumzuurdeficiëntie veroorzaken. Om deze reden wordt geadviseerd om foliumzuur te suppleren (5mg/week).
Vanwege het risico op hematologische afwijkingen wordt aanbevolen het bloedbeeld te controleren voorafgaand aan de behandeling, elke maand gedurende de eerste drie maanden van de behandeling en vervolgens elke 2-3 maanden. Tevens wordt voorafgaand aan en gedurende de behandeling controle van de lever- en nierfunctie aanbevolen.
 

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Controles: Bepaal volledige bloedbeeld (incl. differentiële leukocytentelling en leverfunctietesten) vóór de start van de behandeling en iedere 2 weken gedurende de eerste drie maanden, daarna de volgende drie maanden maandelijks en vervolgens eens per 3 maanden. Controleer de nierfunctie (incl. urine-analyse) vóór de start van de behandeling en iedere maand gedurende de eerste drie maanden, daarna bij klachten.

Myelosuppressie, hemolyse of levertoxiciteit: Optreden van klinische symptomen, zoals een zere keel, koorts, bleekheid, purpura of geelzucht, kunnen wijzen op myelosuppressie, hemolyse of levertoxiciteit. Staak de behandeling in afwachting van de bloeduitslagen.

Overgevoeligheidsreacties: Staak de behandeling bij optreden vroege symptomen van overgevoeligheid, zoals lymfadenopathie of koorts. De behandeling alleen hervatten, als er een andere herkomst van de symptomen is vastgesteld. Soms kan bij gebleken overgevoeligheid de behandeling na enkele weken toch geleidelijk worden hervat. De behandeling direct staken en niet meer hervatten bij symptomen (progressieve huiduitslag, vaak met blaren of mucosale laesies) van toxische epidermale necrolyse of Stevens-Johnsonsyndroom; vroege signalering en staken wordt geassocieerd met een betere prognose.

Kruisovergevoeligheid: Kruisgevoeligheid kan bestaan met andere sulfonamiden en met chemisch verwante stoffen zoals thiazide-diuretica, sulfonylureumderivaten en acetazolamide.

Infecties: Wees voorzichtig bij een voorgeschiedenis van herhaalde of chronische infecties of bij meer kans op infecties. Controleer op het ontstaan van nieuwe infecties. Staak de behandeling bij optreden van ernstige infectie.

Kristalurie: Om kristalurie en niersteenvorming te voorkomen voldoende vocht drinken.

Comorbiditeit: Wees voorzichtig bij ernstige allergie of astma.

Verkleuring: De huid en alkalische urine kunnen geel/oranje verkleuren.

Beïnvloeding van diagnostische testen: De bepaling van normetanefrine middels vloeistofchromatografie en elektrochemische detectie kan fout-positief zijn, overweeg een alternatieve selectieve analysemethode. De bepaling van o.a. ureum, ammonia, LDH, α-HBDH, glucose, ALAT, ASAT, CK-MB, glutamaatdehydrogenase of thyroxine kunnen afwijkend zijn door mogelijke verstoring van de ultraviolette absorptie (met name bij 340 nm).

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Relevant:
De concentratie van digoxine daalt door oraal toegediend sulfasalazine.

Niet relevant:
Bij combinatie met azathioprine, mercaptopurine of tioguanine kan de blootstelling aan de actieve metabolieten (thioguanine-nucleotiden) van deze middelen toenemen.

Niet beoordeeld:
De absorptie van foliumzuur kan afnemen met ong. 32%.

De absorptie van ciclosporine kan afnemen.

Antibacteriële middelen die de darmflora beïnvloeden, kunnen de bacteriële omzetting van sulfasalazine in het colon remmen, waardoor minder mesalazine beschikbaar komt en het effect kan afnemen;
ampicilline verlaagt de bacteriële omzetting van sulfasalazine in het colon met ong. 33%.

Salicylaten, colestyramine en ijzer kunnen binden aan sulfasalazine, met als mogelijk gevolg een afname van de absorptie en/of een verminderde splitsing in mesalazine en sulfapyridine door de darmbacteriën.

Bij combinatie met varicellavaccin is het risico op het syndroom van Reye mogelijk verhoogd. Geadviseerd wordt om gedurende ten minste 6 weken na toediening van het varicellavaccin geen sulfasalazine te gebruiken.

Bij combinatie met warfarine kan het anticoagulerend effect van dit middel zowel toe- als afnemen.

Curcumine (in voedingssupplementen) verhoogt de AUC en de Cmax met een factor 3.2 respectievelijk 3.7.


 

ANTI-INFLAMMATOIRE DARMMIDDELEN

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

CORTICOSTEROIDEN MET LOKALE WERKING

Budesonide

Entocort klysma, Entocort, Budenofalk, Cortiment
A07EA06
ANTI-ALLERGISCHE MIDDELEN, EXCL CORTICOSTEROIDEN
A07EB01
MESALAZINE EN VERWANTE VERBINDINGEN

Mesalazine

Pentasa, Salofalk, Asacol, Mezavant, Kiudro
A07EC02

Referenties

  1. Turner D, et al, Management of pediatric ulcerative colitis: joint ECCO and ESPGHAN Evidence-Based Consensus Guidelines. , JPGN , 2012, 55(3), 340-61
  2. Ferry GD, et al, Olsalazine versus sulfasalazine in mild to moderate childhood ulcerative colitis: results of the Pediatric Gastroenterology Collaborative Research Group Clinical Trial., J Pediatr Gastroenterol Nutr, 1993, 17, 32-8
  3. Huang JL, et al, Sulphasalazine in the treatment of children with chronic arthritis, Clin Rheumatol, 1998, 17, 359-63
  4. Imundo LF, et al, Sulfasalazine therapy for juvenile rheumatoid arthritis, J Rheumatol, 1996, 23, 360-6
  5. Kirschner BS, Ulcerative colitis in children, Pediatr Clin North Am, 1996, 43, 235-54
  6. Koutras A, et al, Sulfasalazine and renal tubular function: lack of an effect., J Pediatr Gastroenterol Nutr., 1985, 4, 103-6
  7. van Rossum MA, et al, Sulfasalazine in the treatment of juvenile chronic arthritis: a randomized, double-blind, placebo-controlled, multicenter study. Dutch Juvenile Chronic Arthritis Study Group, Arthritis Rheum, 1998, 41, 808-16
  8. van Rossum MA, et al, Effects of sulfasalazine treatment on serum immunoglobulin levels in children with juvenile chronic arthritis. Dutch Juvenile Chronic Arthritis Study group, Scand J Rheumatol, 2001, 30, 25-30
  9. van Rossum MA, et al, Long-term outcome of juvenile idiopathic arthritis following a placebo-controlled trial: sustained benefits of early sulfasalazine treatment. Dutch Juvenile Idiopathic Arthritis Study group, Ann Rheum Dis., 2007, 66, 1518-24
  10. Wilson D, et al, Systematic Review of the Evidence Base for the Medical Treatment of Paediatric Inflammatory Bowel Disease, J Pediatr Gastroenterol Nutr, 2010, 50, S1-S34
  11. Pfizer BV, SPC Salazopyrine zetpil 13-6-2013, www.cbg-meb.nl
  12. Hagen S et al., Toxic Epidermal Necrolysis in a Pediatric Patient, Minn Med., 2016, May-Jun;99(3), 49-50
  13. ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 8-5-2025
  14. Informatorium Medicamentorum, Interacties, Geraadpleegd 8-5-2025

Wijzigingen

  • 30 augustus 2016 12:49: Bijwerking TEN toegevoegd n.a.v. nieuwe literatuur

Therapeutic Drug Monitoring


Overdosering