Geneesmiddel | Hydrochloorthiazide

Indicatie: Diurese, hypertensie, nefrogene diabetes insipidus, hypercalciurie, bronchopulmonale dysplasie.
Oraal Premature neonaten: Zwangerschapsduur < 30 weken ^{[6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19]} Startdosering: 1 mg/kg/dag in 1 dosis Onderhoudsdosering: indien na enkele dagen geen hyponatriemie is opgetreden: 2 mg/kg/dag in 2 doses. Bij zeer ernstige BPD kan 3 mg/kg/dag nodig zijn. Premature neonaten: Zwangerschapsduur ≥ 30 weken ^{[6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19]} 0,5 - 2 mg/kg/dag in 2 doses , max: 3 mg/kg/dag. a terme neonaat ^{[6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19]} 0,5 - 2 mg/kg/dag in 2 doses , max: 3 mg/kg/dag. 1 maand tot 18 jaar ^{[6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19]} 0,5 - 2 mg/kg/dag in 1 - 2 doses , max: 50 mg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag. Bij kinderen >12 jaar kan 12,5 mg/dag in 1 dosis al voldoende zijn.

Indicatie: Diurese, hypertensie, nefrogene diabetes insipidus, hypercalciurie, bronchopulmonale dysplasie.

Oraal
- Premature neonaten: Zwangerschapsduur < 30 weken
  ^{[6]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]
  
  [10]
  
  [11]
  
  [12]
  
  [13]
  
  [14]
  
  [15]
  
  [16]
  
  [17]
  
  [18]
  
  [19]}
  - Startdosering: 1 mg/kg/dag in 1 dosis
  - Onderhoudsdosering: indien na enkele dagen geen hyponatriemie is opgetreden: 2 mg/kg/dag in 2 doses.
  - Bij zeer ernstige BPD kan 3 mg/kg/dag nodig zijn.
- Premature neonaten: Zwangerschapsduur ≥ 30 weken
  ^{[6]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]
  
  [10]
  
  [11]
  
  [12]
  
  [13]
  
  [14]
  
  [15]
  
  [16]
  
  [17]
  
  [18]
  
  [19]}
  - 0,5 - 2 mg/kg/dag in 2 doses , max: 3 mg/kg/dag.
- a terme neonaat
  ^{[6]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]
  
  [10]
  
  [11]
  
  [12]
  
  [13]
  
  [14]
  
  [15]
  
  [16]
  
  [17]
  
  [18]
  
  [19]}
  - 0,5 - 2 mg/kg/dag in 2 doses , max: 3 mg/kg/dag.
- 1 maand tot 18 jaar
  ^{[6]
  
  [7]
  
  [8]
  
  [9]
  
  [10]
  
  [11]
  
  [12]
  
  [13]
  
  [14]
  
  [15]
  
  [16]
  
  [17]
  
  [18]
  
  [19]}
  - 0,5 - 2 mg/kg/dag in 1 - 2 doses , max: 50 mg/dag.
  - - Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag.
    - Bij kinderen >12 jaar kan 12,5 mg/dag in 1 dosis al voldoende zijn.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

GFR ≥10 ml/min/1.73m2: aanpassing van de dosering is niet nodig.

GFR <10 ml/min/1.73m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven.

Bij Dialyse

Gebruik vermijden, thiaziden hebben geen effect bij dialysepatiënten zonder restdiurese.

'LOW-CEILING' DIURETICA, THIAZIDEN

Bijwerkingen bij kinderen

Uit onderzoek bij volwassen blijkt dat langdurig gebruik van hydrochloorthiazide de huid gevoeliger maakt voor schade door UV straling en zo huidkanker veroorzaken [Pedersen 2018]. Het is niet bekend of hetzelfde effect optreedt bij kinderen.

Bijwerkingen bij volwassenen

Vaak (1-10%): hypokaliëmie, stijging van lipidengehalte in bloed.

Soms (0,1-1%): orthostatische hypotensie. Misselijkheid, braken, verlies van eetlust. Huiduitslag (o.a. urticaria). Impotentie. Hyponatriëmie, hypomagnesiëmie, hyperurikemie.

Zelden (0,01-0,1%): trombocytopenie (soms met purpura). Paresthesie, hoofdpijn, duizeligheid, dufheid, slaapstoornissen, depressie. Hartaritmieën. Obstipatie, diarree, buikpijn. Intrahepatische cholestase, geelzucht. Fotosensibilisatie. Hypercalciëmie, hyperglykemie, glucosurie. Visusstoornissen (met name in de eerste weken van de behandeling).

Zeer zelden (< 0,01%): leukopenie, agranulocytose, beenmergdepressie, hemolytische anemie. Overgevoeligheidsreacties. Luchtwegaandoeningen (pneumonitis, pulmonaal oedeem). Hypochloremische alkalose. Pancreatitis. Angiitis necroticans (vasculitis), toxische epidermale necrolyse, cutane lupus erythematodes-achtige reacties, reactivatie van cutane lupus erythematodes.

Verder zijn gemeld: erythema multiforme, pyrexie, acuut gesloten kamerhoekglaucoom, acute myopie, aplastische anemie, spierspasmen, asthenie, nierfunctiestoornis (incl. acuut nierfalen).

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt

Meld hier

Contraindicaties bij volwassenen

ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min);
prerenale (cardiogene) nierinsufficiëntie;
anurie;
symptomatische hyperurikemie, jicht;
aandoening met een vergroot kaliumverlies (zoals zoutverliezende nefropathieën);
ernstige leverfunctiestoornissen;
refractoire hypokaliëmie, hyponatriëmie, hypercalciëmie, hypovolemie;
overgevoeligheid voor sulfonamiden.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Cave ritmestoornissen, gebruik van digoxine of corticosteroiden. Bij een laag kalium (< 3,5 mmol/l) dient spironolacton toegevoegd te worden.

Waarschuwingen en voorzorgen bij volwassenen

Aan het begin van de behandeling, na 3–4 weken en vervolgens iedere 4–6 maanden serumelektrolytconcentraties (m.n. van kalium) controleren en zo nodig corrigeren. Dit is vooral van belang bij ouderen, ascites als gevolg van levercirrose, oedeem door nefrotisch syndroom, overmatig braken, diarree, diabetes mellitus, parenterale toediening van vloeistoffen en streng zoutarm dieet, omdat dan de kans op hypokaliëmie is toegenomen. Hyponatriëmie met neurologische symptomen (misselijkheid, zwakte, progressieve desoriëntatie, apathie) is waargenomen, vooral bij gebruik van hoge doseringen bij oedeem ten gevolge van hartfalen; hierbij is frequentere controle nodig.

Bij diabetes mellitus is extra controle van bloedglucosewaarden, bij hyperlipidemie van serumlipiden aangewezen.

Voorzichtig toepassen bij jicht in de anamnese.

Tevens voorzichtig toepassen bij gestoorde leverfunctie omdat verschuivingen in vloeistof- en elektrolytenevenwicht coma hepaticum kunnen bevorderen en bij een licht tot matig verminderde nierfunctie. Bij ernstige nier- en leverinsufficiëntie zijn thiazide- en verwante diuretica onwerkzaam.

Thiaziden verminderen de calciumuitscheiding en kunnen zo hypercalciëmie veroorzaken, voorzichtigheid is daarom geboden bij maligne aandoeningen of hyperparathyreoïdie.

Bij een acute daling in de gezichtsscherpte of acute oogpijn (binnen enkele uren tot weken na start van de behandeling) de behandeling onmiddellijk stopzetten. Indien de oogdruk verhoogd is, deze proberen te verminderen, vanwege de kans op acuut gesloten-kamerhoekglaucoom na gebruik van hydrochloorthiazide.

Wegens hun invloed op het calciummetabolisme kunnen thiaziden bijschildklierfunctieproeven verstoren. Hydrochloorthiazide kan een positieve uitslag geven in een dopingtest.

Interacties

Interacties Thiaziden algemeen:

Relevant: NSAID's veroorzaken water- en zoutretentie, waardoor hartfalen kan optreden of verergeren. Dit effect kan al optreden binnen enkele dagen na start van het NSAID en is vooral van belang bij ernstig hartfalen. De combinatie wordt bij voorkeur vermeden; als dit niet mogelijk is, moet de nierfunctie worden gecontroleerd en te sterke ontwatering worden vermeden. Bij hypertensie kunnen NSAID's de antihypertensieve werking van thiaziden verminderen, vooral bij nierfunctiestoornis. Bij NSAID-gebruik tot 2 weken is dit weinig relevant.
Er bestaat risico op plotselinge hypotensie wanneer een RAAS-remmer wordt toegevoegd aan therapie met een thiazide; tevens kan nierinsufficiëntie optreden. Bij toevoeging aan een thiazide zijn er twee mogelijkheden, namelijk een lagere startdosering van de RAAS-remmer of tijdelijk (2 dagen) staken van het thiazide.
De toxiciteit van lithium kan toenemen doordat de uitscheiding wordt geremd.

Gevaarlijke hypokaliëmie kan optreden bij combinatie met acetazolamide; bij voorkeur wordt ook een kaliumsparend diureticum of een kaliumzout toegevoegd.
Bij combinatie met ketanserine kunnen ernstige hartritmestoornissen optreden, het risico hierop is verhoogd bij hypokaliëmie.

Bij combinatie met carbamazepine, duloxetine, een SSRI, oxcarbazepine of venlafaxine kan hyponatriëmie optreden.

De absorptie wordt verminderd door gelijktijdige inname met colestyramine. Het thiazide moet ten minste 4 uur vóór colestyramine worden ingenomen.

Niet relevant: bij optreden van hypokaliëmie wordt de toxiciteit van digoxine versterkt.

Het diuretische effect kan worden versterkt door dapagliflozine.
Niet beoordeeld: bij optreden van hyperglykemie kan het effect van bloedglucoseverlagende middelen worden verminderd.
De werking van niet-depolariserende spierrelaxantia wordt versterkt.
Combinatie met corticosteroïden kan tot overmatig kaliumverlies leiden.

Referenties

ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 12 okt 2018
Informatorium Medicamentorum, (Interacties), Geraadpleegd 08 jan 2019
Pharmachemie BV, SPC Hydrochloorthiazide (RVG 09640) 19-01-2017, www.geneesmiddeleninformatiebank.nl
Werkgroep Neonatale Farmacologie NVK sectie Neonatologie, Expert opinie, 28 maart 2018
Mylan Pharmaceuticals Inc., FDA label Hydrochlorothiazide, www.accessdata.fda.gov, 2011, May
Flynn JT et al. , Clinical Practice Guideline for Screening and Management of High Blood Pressure in Children and Adolescents., Pediatrics. , 2017 , Sep;140(3), pii: e20171904
Choi JN et al., Low-dose thiazide diuretics in children with idiopathic renal hypercalciuria. , Acta Paediatr, 2011 , Aug;100(8), e71-4
el-Dahr S et al, Hypercalciuria in the premature infant: influence of diuretic therapy and phosphate depletion., Am J Dis Child, 1988, Mar;142(3), 256-7
Naseri M et al. , Role of high-dose hydrochlorothiazide in idiopathic hypercalciuric urolithiasis of childhood. , Iran J Kidney Dis., 2011 , Jul;5(3), 162-8
Reusz GS et al. , Hydrochlorothiazide treatment of children with hypercalciuria: effects and side effects. , Pediatr Nephrol., 1993, Dec;7(6), 699-702
Weigert A et al. , Nephrolithiasis and Nephrocalcinosis in Childhood-Risk Factor-Related Current and Future Treatment Options., Front Pediatr., 2018, Apr 12;6, 98
Albersheim SG et al, Randomized, double-blind, controlled trial of long-term diuretic therapy for bronchopulmonary dysplasia., J Pediatr, 1989, Oct;115(4), 615-20
Engelhardt B et al. , Effect of spironolactone-hydrochlorothiazide on lung function in infants with chronic bronchopulmonary dysplasia., J Pediatr., 1989, Apr;114(4 Pt 1), 619-24
Andersen, O , The renin-aldosterone system in nephrogenic diabetes insipidus and the influence of hydrochlorothiazide and indomethacin, Acta Paediatr Scand, 1983, 72 (5):, 717-20
Kirchlechner, V. , Treatment of nephrogenic diabetes insipidus with hydrochlorothiazide and amiloride, Arch Dis Child, 1999, 80 (6), 548-52
Knoers, N. , Amiloride-hydrochlorothiazide versus indomethacin-hydrochlorothiazide in the treatment of nephrogenic diabetes insipidus, J Pediatr , 1990, 117(3), 499-502
Monnens, L. , Response to indomethacin and hydrochlorothiazide in nephrogenic diabetes insipidus." , Clin Sci (Lond), 1984, 66(6), 709-15
Rascher, W , Congenital nephrogenic diabetes insipidus-vasopressin and prostaglandins in response to treatment with hydrochlorothiazide and indomethacin, Pediatr Nephrol, 1987, 1 (3), 485-90
Smoyer, W. E. , Medical management of postobstructive polyuria, Am J Dis Child, 1991, 145 (12), 1345-8
Pedersen, SA et al., Hydrochlorothiazide use and risk of nonmelanoma skin cancer: A nationwide case-control study from Denmark, JAAD, 2018, 78(4), 673-81

Wijzigingen

14 januari 2019 14:34: Aanpassing advies bij verminderde nierfunctie
08 november 2018 15:14: Bijwerking huidkanker bij volwassenen toegevoegd obv studie PEdersen (bij volwassenen)
12 oktober 2018 08:24: De wetenschappelijke literatuur over de toepassing van hydrochloorthiazide bij kinderen is opnieuw beoordeeld. Dit heeft geleid tot de toevoeging van de volgende indicaties: hypertensie, nefrogene diabetes insipidus, hypercalciurie, BPD. Tevens is het advies bij nierfunctiestoornissen gewijzigd.
14 augustus 2018 15:57: Indicatie hyperinsulinisme toegevoegd obv expert opinie van werkgroep neonatale farmacologie
14 augustus 2018 15:54: De doseeradviezen voor (premature) neonaten zijn aangepast obv expert opinie van de werkgroep neonatale farmacologie.
04 oktober 2016 09:53: Capsule 5 mg als beschikbare toedieningsvorm toegevoegd
26 november 2015 16:37: De bronnen die ten grondslag liggen aan de monografie zijn opnieuw bekeken. Dit heeft geleid tot de update van de rubrieken die gebaseerd zijn op het FK en IM en op de herziening van het advies bij nierfunctiestoornissen.